Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
1. Aşağıdakilerden hangisi gazelin özelliklerinden değildir?
A) Beyitleri birbiriyle uyaklı olma
B) Son beyitte şairin mahlasının bulunması
C) Köken itibariyle İran edebiyatından gelme
D) Aşk, ayrılık, hasret, ölüm gibi lirik konuları işleme
E) 5-15 beyit arası beyitten oluşma
2. Aşağıdakilerden hangisi kaside türlerinden değildir?
A)Methiye B)Tevhit C) Mersiye D)Müstezat E)Fahriye
(I) Miskîn gam-ı nigârı ne bilsin yenir sanır
(II)Gam yükleri ile yükümüz tuttuk
3.Birincisi Fuzuli’den, ikincisi Âşık Ömer’den alınan bu iki dize için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A)Her ikisi de yalın bir dille söylenmiştir.
B)Her iki dize de aruz ölçüsüyle söylenmiştir.
C)Biri Divan edebiyatından, öteki Halk edebiyatından alınmıştır.
D)İkisinde de tezat sanatı vardır.
E)İkisinde de şair mahlasını kullanmıştır.
4. Aşağıdakilerden hangisi gazelin özelliklerinden değildir?
A)Kafiye düzeni aa, xa şeklindedir.
B)Aşk, sevgili, ayrılık gibi konular işlenir.
C)Beyitler halinde yazılır.
D)En güzel beyte şah beyit denir.
E) Mutlaka cinaslı kafiye kullanılır.
5. Tasavvufta ‘aşk’ için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tasavvufta aşk, Tanrı’ya ulaşma, Tanrı’da eriyip yok olmalıdır.
B) Kişi dünyaya aşkla bağlanmalı, bütün nimetlerden yararlanmalıdır.
C) Geçici aşk, dünya güzelliklerine; gerçek aşk, Tanrı’ya duyulan aşktır.
D) Aşk; Tanrı’nın gizi (sır), insanlara bağışıdır.
E) Evrenin yaratılmasına neden, Tanrı’nın kendine duyduğu aşktır; bu nedenle önemlidir.
6.Aşağıdakilerden hangisi kasidenin konusuna göre türlerinden biri değildir?
A) Naat B) Hicviye C) Bahariye D) Fahriye E) Tevhit
7. Kasidedenin tac beyti ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A)Kasidenin son beytidir.
B)Kasidenin en güzel beytidir.
C)Şairin mahlasının bulunduğu beyittir.
D)Dizelerin ortasında uyak bulunan kasidedir.
E)Kasidenin ilk beytidir.
Divan edebiyatının en büyük şairi kabul edilen sanatçı, Türk dilini ve edebiyatını bir bütün olarak görmüş, kendisinden önce gelen ve çağdaşı olan Türk şairlerinin eserlerini okuyup incelemiştir. En çok Ali Şir Nevai’den etkilenen şair, edebiyatımızın en lirik sanatçısı olarak elem, aşk ve ayrılık temalarını işlemiştir. Hemen hemen her divan şairi ona nazire yazmış, halk şairleri de onu üstad kabul etmiştir. Hadikatü’s-Süeda (Saadete Ermişlerin Bahçesi), Beng ü Bade (II. Beyazid ve Şah İsmail arasındaki rekabeti anlattığı mesnevi), Mustafa Çelebi’ye gönderilen ve Şikâyetname olarak bilinen mektubu önemli eserlerindendir.
8.Bu parçada sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Baki B) Fuzuli C) Nefi D) Naili E) Nesimi
Halk edebiyatındaki (I)koşmanın karşılığı Divan edebiyatında gazeldir. Gazelin beyit sayısı (II)beş ile on beş arasında değişir, ilk beytine (III)matla, son beytine (IV)makta, en güzel beytine (V)mahlas denir.
9.Bu parçadaki altı çizili sözlerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III . D) IV. E) V.
(I)Mesnevi özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatlarında çok kullanılan, kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan şiir biçimidir. Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye (II)”hamse” adı verilir. Türk edebiyatında hamse sahibi olarak tanınmış önemli Divan şairleri: (III)Ali Şir Nevâi, Taşlıcalı Yahya, Fuzuli’dir. Mesnevinin Türk edebiyatına girişi XI. yüzyılda Yusuf Has Hacib’in (IV)Kutadgu Bilig adil yapıtıyla olmuştur. XIII. yüzyılda (V)Mevlana’nın Feridüddin Attar’dan çevirdiği Mantıku’t-Tayr, edebiyatımızdaki önemli mesnevilerden biridir.
10.Bu parçadaki numaralanmış sözlerden hangisi bilgi yanlışlığına yol açmaktadır?
A) V. B) IV. C) III . D) II. E) I.
11. Aşağıdaki yazarlardan hangisi mesnevi türünde eser vermemiştir?
A) Fuzuli B) Şeyhi C) Baki D) Ali Şir Nevai E) Şeyh Galip
Lirik konusu, derli toplu yapısı, çekici şekli ile her Divan şairinin özenle kullandığı bir şiir biçimidir, işlediği konuya ve üslubuna göre âşıkane, rindane, hakimane şeklinde isimlendirilebilen bu tür Arap edebiyatından, önce İran edebiyatına, oradan da Türk edebiyatına geçmiştir. 5-15 beyitten oluşan, “aa, ba, ca…” şeklinde kafiyelenen bu nazım şekliyle Fuzuli, Baki gibi sanatçılar çok başarılı örnekler vermiştir.
12.Bu parçada sözü edilen Divan edebiyatı nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mesnevi B) Gazel C) Müstezat D) Tuyuğ E) Şarkı
Divan edebiyatında düzyazı ayrı bir marifet ürünü sayılır, ağdalı bir biçimle ortaya konurdu……, bir yazar olarak, bu geleneğe uymadı, daha çok günlük konuşma diline yakın, kolay söylenip yazılan bir dil benimsedi. Bu dil akıcıdır, sürükleyicidir, yer yer eğlenceli ve alaycıdır. Yazar gezdiği yerlerde gördüklerini, duyduklarını yalnız aktarmakla kalmamış, onlara kendi yorumlarını, düşüncelerini de katarak gezi yazısına yeni bir içerik kazandırmıştır. Burada yazarın anlatım bakımından gösterdiği başarı uyguladığı yazma yönteminden kaynaklanır. Anlatım belli bir zaman süresiyle sınırlanmaz, geçmişle gelecek, şimdiki zamanla geçmiş iç içedir.
13.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Evliya Çelebi B) 28 Çelebi Mehmet C) Ahmet Paşa D) Kâtip Çelebi E) Piri Reis
İyi bir öğrenim gördü. Çeşitli medreselerde müderrislik yaptı. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından korundu. Şiirleriyle devlet büyüklerinin ve özellikle de III. Ahmed’in takdirini kazandı. Patrona Halil isyanı sırasında öldü… Lale Devri denen zevk ve eğlence döneminin şairi olarak yaşadı ve yaşadıklarını şiirleştirdi. Dilde ve nazım biçimlerinde yenilikler denedi. İstanbul’un eğlence dünyasını yansıttı. Hece ölçüsüyle bir türkü yazdı. Kendisinden sonra gelen birçok şairi etkiledi.
14.Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bakî B) Şeyhülislam Yahya C) Necatî D) Nedim E) Şeyh Galip
XVI. yüzyıl şairlerinden olan….., Türkçenin yanı sıra Arapça ve Farsçayı da öğrenmiş, bu üç dilde de divan oluştur-muştur. Şiirlerinde Azeri lehçesini kullanan şair, insanın aşk acısıyla olgunlaşacağına inanır. Bu anlayışında, tasavvuf felsefesine duyduğu ilginin rolü vardır. Gazel alanında üstün başarı sağlamıştır. Divanlarının yanında “Leyla vü Mecnun, Beng ü Bade” gibi mesnevileriyle tanınmıştır.
15.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Nâbi B) Bâki C) Nedim D) Nef’î E) Fuzulî
16. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Divan edebiyatı sanatçılarından Bâki ile ilgili değildir?
A) Kanunî döneminin ihtişamı onun şiirlerine de yansımıştır.
B) Kerbelâ’da yaşamış, hayatı sıkıntılar içinde geçmiştir.
C) Divan şiirindeki başarısıyla “şairler sultanı” unvanını almış-tır.
D) Kadılık görevinde bulunmuş, çeşitli medreselerde müderrislik yapmıştır.
E) Kanunî Mersiyesi’ni yazmıştır.
Fatih Sultan Mehmet ile aynı dönemde yaşamıştır. Aynı za-manda bir devlet adamıdır. Türkçeye son derece hâkimdir. Dizeleri 16. yüzyıl Divan şiirinin mükemmel olacağını müjde-ler. Sanatçı, nazirecilik denen, beğenilen şiirlere benzer şiir yazma sanatını son derece geliştirmiş, kendinden sonrakilere bunu bir sanat olarak bırakmıştır. Ayrıca şiir içinde, yaşadığı olayların tarihlerini “Ebced Hesabı” denen bir yöntemle ifade etmesi, onun tarih düşürme işini bir sanat haline getirdiğini de gösterir. Elimizde bulunan tek eseri Divan’ı dır.
17.Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kadı Burhanettin B) Leskofçalı Galip
C) Şeyhülislam Yahya D) Ahmet Paşa
E) Taşlıcalı Yahya
18. Aşağıdaki Klasik Türk edebiyatı sanatçıların hangisi nesir alanında eser vermemiştir?
A) Fuzuli B) Sinan Paşa C) Nedim D) Peçevi E) Naima
19. Aşağıdakilerden hangisi Divan edebiyatında süslü nesrin en önde gelen temsilcilerinden biridir?
A) Sinan Paşa B) Kayıkçı Kul Mustafa
C) Mercimek Ahmet D) Şeyh Galip
E) Süleyman Çelebi
Çağatay Türkçesi ile eser vermiş büyük şair ve düşünce adamıdır. Çağatay Türkçesinin edebiyat dili olması için çalışmıştır. Devlet adamlığı ve şairliğinin yanında, iyi bir bilim adamıdır. Orta Asya Türkçesi onun katkılarıyla en yüksek düzeye ulaşmıştır. Türkçeyi Faşça ile başa baş giden bir edebiyat dili hâline getirmiştir. Ölümünden birkaç yıl önce yazdığı “Muhakeme-tü’l Lügateyn” adlı eserinde Farsçaya karşı Türkçenin güzelliklerini ortaya koymuştur.
20.Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerin hangisidir?
A) Kaşgarlı Mahmut B) Edip Ahmet Yüknekî
C) Yusuf Has Hacib D) Ahmet Yesevî
E) Ali Şîr Nevâî
YANITLAR
| 1 | A | 11 | C |
| 2 | D | 12 | B |
| 3 | C | 13 | A |
| 4 | E | 14 | D |
| 5 | B | 15 | E |
| 6 | D | 16 | B |
| 7 | C | 17 | D |
| 8 | B | 18 | C |
| 9 | E | 19 | A |
| 10 | A | 20 | E |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
