Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Âşık edebiyatımızın son büyük ustasıdır. Aşk, yurt ve toprak sevgisini şiirlerinde işlemiştir. Saz eşliğinde söylediği şiirlerinde her haliyle bizim olan bir söyleyiş göze çarpar. Şiirlerinin toplandığı kitap “Dostlar Beni Hatırlasın” adını taşır.
1.Bu parçada tanıtılan halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aşık Reyhani B) Ruhsati
C) Âşık Ömer D) Seyrani
E) Âşık Veysel
Tekke edebiyatının en çok kullanılan şiir türüdür. Allah’ı övmek onu yüceltmek ona yalvarmak için yazılır. Ona kavuşma arzusu işlenir. Divan edebiyatındaki tevhid ve münacatın karşılığıdır.Dini törenlerde ezgiyle söylenir.
2.Bu parçada sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlahi B) Ayin C) Şathiye D) Nefes E) Deme
İlim ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendin bilmez isen
Bu nice okumaktır
3. Bu dörtlükte, dinî-tasavvufî Türk edebiyatının konularından hangisi işlenmiştir?
A) Çokluktan tekliğe erişme düşüncesi (vahdet-i vücud)
B) İnsanın kendi özünü tanımasının ilmin asıl amacı olduğu düşüncesi
C) Gerçek ölümün kişinin özünü bilmemesi düşüncesi
D) Allah’a duyulan özlemin eyleme dönüşmesi
E) Ruh ile bedenin sürekli çatışma halinde olduğu düşüncesi
Halk edebiyatında Tanrı aşkını dile getiren ve özel besteyle söylenen Tekke şiirlerine verilen genel addır. Hece ölçüsünün 7’li ve 8’li kalıplarıyla söylenir. Nazım birimi dörtlüktür. Belli bir uyak düzeni yoktur. Bektaşilerde “ne-fes”, Mevlevilerde “ayin”, Alevilerde “deme adını alır. En ünlü şairi Yunus Emre’dir.
4.Paragrafta açıklanan Tekke edebiyatı nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hikmet B) Devriye C) İlahi D) Nutuk E) Şathiye
5. Aşağıdakilerden hangisi Aşık edebiyatı ve ozanlarıyla ilgili değildir?
A) Âşıklar şiirlerini bağlama adı verilen sazlarla köy köy dolaşıp söylemiştir.
B) Ozanların şiir ve yazılarını toplandığı defterlere “cönk” denir.
C) Coşkulu, lirik bir söylenişi vardır.
D) Ozanların hepsi iyi bir öğretim görmüştür
E) İslâm öncesi Türk edebiyatının devamı niteliğindedir
6.Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) Kıt’a, uyak düzeni bakımından maniyi andıran bir Halk edebiyatı nazım türüdür
B) Halk edebiyatı şairlerinden okur yazar olanlar, şiirlerini “cönk” adı verilen defterlere yazarlardı.
C) Ağıt, genellikle bir ölüm’ün ya da acı, üzücü bir olayın ardından söylenen halk türküsüdür.
D) Nazire, Divan edebiyatında bir başka şairin şiirine benzetilerek yazılan şiirlere verilen addır.
E) Şarkı, Divan edebiyatı şairlerinin Halk edebiyatından esinlenerek yazdıkları bir nazım biçimidir.
7. Aşağıdakilerden hangisi saz şairlerinin özelliklerinden biri değildir?
A) Köy , kasaba ve şehirlerde dolaşmış, hünerlerini sergilemişlerdir.
B) Şiirlerini doğaçlama bir şekilde söylerler.
C) Usta–çırak ilişkisiyle yetişirler.
D) Şiirlerini cönk adı verilen el yazması defterlerde toplanmışlardır.
E) Medreselerde eğitim görürler.
16. ve 17. yüzyılda yaşadığını tahmin ettiğimiz saz şiirinin, aşık tarzının önde gelen isimlerindendir. Çukurova ve Toroslar bölgesinde, Varsak Türkmenleri arasında yetiştiği söylenir. Bütün şiirlerini din dışı konularda yazmıştır. Elinde sazı, dilinde sözüyle Anadolu’yu köy köy, diyar diyar dolaşarak insan sevgisini, doğa güzelliklerini dile getirmiştir. Sade, canlı, özlü bir Türkçesi, coşkulu ve duygulu (lirik) bir üslubu vardır. Şiirlerini hece ölçüsüyle ve konuşma diliyle söylemiştir.
8.Paragrafta sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Köroğlu B) Karacaoğlan C) Dadaloğlu D) Gevheri E) Aşık Ömer
Niçin kondun a bülbül
Bağımdaki asmaya
Ben yârimden ayrılmam
Götürseler asmaya
Yukarıdaki bu tür, yedi heceli ve dört mısralı tek kıtadan meydana gelir. İlk iki dize doldurma, asıl anlam son iki dizededir.
9.Örneği ve açıklaması verilen bu tür aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rubai B) Ninni C) Koşma D) Mani E) Türkü
Kömür gözlüm ne salının karşımda,
Gündüz hayalimde, gece düşümde.
Bir güzelin sevdası var başımda,
Yar sevdası çetin olur yaradan.
10.Koşmadan alınan bu dörtlüğün konusuna göre aldığı isim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Koçaklama B) Yiğitleme C) Güzelleme D) Taşlama E) Ağıt
11. Aşağıdakilerden hangisi Aşık edebiyatının genel özelliklerinden değildir?
A) Din etkisi dışında oluşturulan halk edebiyatıdır.
B) Genellikle tam uyak kullanılır
C) Hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimi kullanılır.
D) Aşk, ölüm, gurbet, ayrılık konuları sıklıkla işlenmiştir.
E) Âşıklar şiirlerini bağlama adı verilen sazlarla köy köy dolaşıp söylemiştir.
12. Aşağıdakilerden hangisi Anonim Halk edebiyatı nazım biçimlerinden değildir?
A) Koşma B) Bilmece C) Tekerleme D) Ninni E) Mani
Tekke önderlerinin (mürşit) tarikata yeni giren dervişleri aydınlatmak, bilgi vermek için söyledikleri şiirlerdir. Didaktik (öğretici ve öğüt verici) özelliktedir. Şekil yönüyle koşmaya benzer.
13. Yukarıda açıklaması verilen nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nefes B) Şathiye C) Deme D) Nutuk E) Kalenderi
Nesini söyleyim canım efendim
Gayrı düzen tutmaz telimiz bizim
Arzuhal eylesem deftere sığmaz
Omuzdan kesilmiş kolumuz bizim.
14.Yukarıdaki dörtlük halk edebiyatının hangi türüne örnek gösterilebilir?
A) Koçaklama B) Nefe C) Taşlama D) Yiğitleme E) Güzelleme
15.Aşağıdakilerden hangisi türküler için söylenemez?
A) Bent sayısı 3 ile 6 arasında değişir.
B) İki bölümden oluşur. Kavuştak ve bağlama.
C) Genelde anonimdirler ama söyleyeni belli olan türküler de vardır.
D) Türkülerde konu zenginliği vardır. Aşk, ayrılık, ölüm,doğa, kahramanlık, güzellik başlıca konularıdır.
E) Hece ve aruz ölçüsü ile yazılabilir.
16. Âşık edebiyatına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır ?
A) Koşma, semaî, varsağı gibi nazım biçimlerini kullanmıştır.
B) Şiirde aruz özentisi görülmez ama dinin etkileri gözlenir.
C) 17. yüzyıldan sonra divan edebiyatından etkilenmeye başlamıştır.
D) Son dörtlükte şairin mahlası ya da adı kullanılır.
E) Şiirlerin nazım birimi dörtlüktür.
Katre idim ummanlara karıştım
Kaç bulandım kaç duruldum kim bilir?
Devre edip âlemleri dolaştım
Bir sanata kaç sarıldım kim bilir
17.Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki nazım türlerinden hangisine örnektir?
A) Taşlama B) Koçaklama C) Ağıt D) Devriye E) Güzelleme
Biz erenler gerçeğiyiz
Has bahçenin çiçeğiyiz
Hacı bektaş köçeğiyiz
Edep erkan yol bizdedir
18) Yukarıdaki dörtlük halk edebiyatının hangi türüne örnek gösterilebilir?
A) Ağıt B) Koçaklama C) Taşlama D) Güzelleme E) Nefes
Özel bir ezgiyle okunur. Ezgisi bakımından, acem, Emrah …… gibi çeşitlere ayrılır. Uyak düzeni divan ve semaî ile aynıdır. Bu tür şiirler 3+4+3+4 veya 7+7 şeklinde ondört heceli iken, sonradan yerine aruz vezninin geçtiğini ileri sürenler vardır.
19.Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) İlahi B) Devriye C) Kalenderi D) Nutuk E) Şahtiye
20.Aşağıdakilerden hangisi Anonim Halk edebiyatına ait bir özellik değildir?
A) Genellikle tam,zengin ve cinaslı uyak kullanılmıştır.
B) Türkü, mani, masal, destan, halk hikâyeleri, atasözü ve bilmeceler başlıca ürünleridir.
C) Ölçü, hece ölçüsüdür.
D) Bu edebiyat ürünlerinin ilk söyleyeni olmasına rağmen sahipleri belli değildir
E) Halkın konuştuğu yalın bir dil kullanılmıştır.
YANITLAR
| 1 | E | 11 | B |
| 2 | A | 12 | A |
| 3 | B | 13 | D |
| 4 | C | 14 | C |
| 5 | D | 15 | E |
| 6 | A | 16 | B |
| 7 | E | 17 | D |
| 8 | B | 18 | E |
| 9 | D | 19 | C |
| 10 | C | 20 | A |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
