Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
19. yüzyıl âşıkları içinde konar-göçer Türkmen aşiretlerinin geleneksel dünyasını, törelerini yansıtan şiirleriyle etkinleşir. “Yiğitlik, soyluluk, dayanışma” gibi göçebe toplumun değer sistemlerinin değişmeye yüz tuttuğu bir çağda, göçebe Avşarlar arasında yetişmiş ve onların sözcüsü olmuş bir âşıktır. Şiirlerinde zorunlu iskânı kabullenmeme ve toprağa bağlı yaşama uyum göstermeme iki önemli olgudur. Özellikle koçaklama tarzı şiirleriyle ünlü olan ozan, Divan şiiri etkisinden uzak, yalın bir Türkçeyle şiir söylemiştir.
1.Bu parçada sözü edilen ozan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dadaloğlu B) Köroğlu C) Kaygusuz Abdal D) Pir Sultan Abdal E) Âşık Ömer
2. Aşağıdaki sözcük dizilerinden hangisi, tümüyle Halk edebiyatı ürünlerinin adlarıdır?
A) Masal – varsağı – ninni – destan – şarkı
B) Koşma – semai – mani – masal – gazel
C) Mani – türkü – koşma – varsağı – masal
D) Destan – masal – mani – rubai – güzelleme
E) Mesnevi – türkü – semai – koçaklama – semai
(I) 16. yüzyıldan beri gelişimini sürdüren âşık edebiyatı 19. yüzyılda daha büyük bir önem kazanmıştır. (II) Bir yandan klasik edebiyat içinde mahallileşme akımı artarken, diğer yandan da halk şiiri klasik edebiyatın etkisine daha fazla girerek halktan ve halk zevkinden uzaklaşma eğilimi göstermeye başlamıştır. (III) Âşıklar, Gevheri ve Âşık Ömer’in etkisinde kalarak aruz ölçüsünü klasik şiirin nazım şekillerini kullanmışlar, heceyle yazdıkları şiirlerde de Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalara yer vermişlerdir. (IV) Aruz ölçüsüyle koşma, semai, varsağı gibi nazım biçimlerinde şiirler yazan ozanlar, halktan gittikçe uzaklaşmışlardır. (V) Bütün bu olumsuz etkilere rağmen bunlardan etkilenmeyen, arı duru dili ve geleneksel halk şiirine uygun şiirleriyle öne çıkan ozanlar da vardır.
3.Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı söz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
4. Halk edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirde halkın kullandığı dil esas alınır.
B) Nazım birimi dörtlüktür. Ancak nadiren de olsa Türkü ve ninnilerde üçlü, beşli söyleyişler görülür.
C) Nazım şekli olarak mani, koşma, varsağı, semai, destan v.s. kullanılmıştır.
D) Şiirler genellikle âşık denen ozanlar tarafından saz eşliğinde söylenir.
E) Dinsel konuları işleyen ürünler Anonim Halk edebiyatı ürünleri içinde değerlendirilir.
Nasıl vasfedeyim güzelim seni
Rumeli Bosna’yı değer gözlerin
Dünyaya gelmemiş eşin akranın
İzmir’i Konya’yı değer gözlerin
5.Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Varsağı B) Koşma C) Semai D) Mani E) Gazel
6. Halk şiiriyle İlgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Aşk, ayrılık, doğa güzelliği gibi yalnızca bireysel konular ele alınmıştır.
B) Nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.
C) Ölçü, hece ölçüsüdür, En çok yedili, sekizli, on birli kalıp-lar kullanılmıştır.
D) Yarım uyak ve redif kullanılmıştır.
E) Benzetmeler somut kavramlardan yararlanılarak yapılır.
7. Aşağıdakilerden hangisi Geleneksel Türk Tiyatrosu olarak adlandırılan seyirlik oyunlarımızın özelliklerinden biri değildir?
A) Şive ve lehçe taklitlerine yer verilmesi
B) Hece ölçüsü ve dörtlüklerle söylenmesi
C) Eğitme amacı olmayan bu tiyatrolarda güldürmek esastır.
D) Doğaçlama oynanır.
E) Yanlış anlamalara dayalı söz oyunlarına başvurulması
Konya ya da Kırım’da doğduğu rivayet edilen ozan medrese eğitimi görmüştür. Halk şairleri içinde en çok şiiri olan sanatçıdır. Devrinin idarecilerini, dinini görünüş için yaşayanlarını eleştirmiştir. Aruz ve hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Ancak hece ölçüsünde asıl karakterini gösterir.
8.Yukarıda sözü edilen Halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gevheri B) Bayburtlu Zihni
C) Erzurumlu Emrah D) Dertli
E) Âşık Ömer
9. “Ortaoyunu” ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Halkın ortasında apaçık duran bir meydanda; metinsiz, suflörsüz, ezbersiz oynanan bir tiyatrodur
B) İnsanları güldürürken eğitmek amacı güdülür.
C) Şive taklitleri kullanılır.
D) Fasıl bölümündeki olaylara göre adlandırılır.
E) Anlatılan olaylar ustadan çırağa, kuşaktan kuşağa geçerek değişikliğe uğrar.
Gam yükleri ile yükümüz tuttuk
Hicran katarının kervanıyız biz
Feleğin ağusun aşında bulduk
Mihnet tekkesinin mihmanıyız biz
10. Yukarıdaki dörtlükte Halk edebiyatının hangi özelliği yoktur?
A) Hece ölçüsüyle söylenmesi
B) Redifin kullanılması
C) Kulak için uyağın olması
D) Dörtlük kullanılması
E) Tasavvufa yer vermesi
I. Dil halkın konuştuğu günlük konuşma dilinin kullanılması
II. Edebi sanatlara fazla yer verilmemesi
III. Nazım biriminin dörtlük olması
IV. Şiirlerin ayrıca adlarının olmaması
V. Şiirlerin adının olmayışı, biçimiyle adlandırılması.
11. Yukarıda Halk edebiyatının bazı özellikleri verilmiştir.Verilen bu özelliklerden hangileri “sanat toplum içindir” görüşünü destekler?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) II. ve IV. E) III. ve V.
12. Aşağıdaki Tasavvuf şairlerinden hangisi aruz ölçüsünü kullanmamıştır?
A) Ahmet Yesevi B) Pir Sultan Abdal
C) Yunus Emre D) Kaygusuz Abdal
E) Eşrefoğlu Rumi
13. Aşağıdakilerin hangisinde verilen nazım şekli ile ozan eşleştirilmesi yanlış yapılmıştır?
A) Nefes – Pir Sultan Abdal B) Koşma – Karacaoğlan
C) Koçaklama – Köroğlu D) Varsağı – Dadaloğlu
E) Koşma – Yunus Emre
14. Aşağıdakilerin hangisinde saz şairleri bir arada verilmiştir?
A) Ahmet Yesevi, Karacaoğlan, Seyrani, Köroğlu
B) Köroğlu, Ercişli Emrah, Kaygusuz Abdal, Yunus Emre
C) Karacaoğlan, Âşık Veysel, Erzurumlu Emrah, Köroğlu
D) Niyazi-i Mısri, Seyrani, Bayburtlu Zihni, Karacaoğlan
E) Yunus Emre, Karacaoğlan, Köroğlu, Seyrani
15. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Halk Hikayeleri fasıl, döşeme, asıl konu, duvak kapama, efsane olmak üzere beş bölüme ayrılır.
B) Masal kahramanları, şehzadeler, vezirler, yoksul kızlar, periler, devler, padişahlar vb.dir.
C) İlk dizesinin 7 heceden eksik olduğu manilere kesik mani adı verilir.
D) Karagöz, izleyicilerle çevrilmiş bir alanda doğaçlama geliştirilen bir seyirlik oyun biçimidir.
E) Aşk,ayrılık,özlem ,ayrılık gibi konular daha çok işlenir, Semailerde.
16. Aşağıda halk edebiyatıyla ilgili verilen bilgilerden hangisinde bir yanlışlık vardır?
A) Halk edebiyatı, İslamiyet’ten önceki edebiyatımızın İslam uygarlığı içindeki biçimidir
B) Genellikle zengin uyağın kullanıldığı halk edebiyatında göz için uyağa önem verilir.
C) Şairler şiirlerinde genellikle mahlas kullanır.
D) Nazım birimi dörtlüktür. Ancak nadiren de olsa Türkü ve ninnilerde üçlü, beşli söyleyişler görülür.
E) Saz eşliğinde de söylenen şiirlerde halk söyleyişlerine yer verilir.
17. Yunus Emre‘yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şiirlerinde tanrı aşkını dile getirdi. Tanrıya ulaşma onun asıl amacıdır.
B) Tekke şiirinin bu büyük şairi, lirik şiirler ve ilahileriyle bilinir.
C) Risaletü’n-Nushiyye adlı bir eseri ve şiirlerini topladığı Divan’ı vardır.
D Özensiz içten lirik anlatımı ve temiz Türkçesi ile herkesin sevgisini kazanmıştır.
E) ) Şiirlerini yalnızca heceyle yazmış, aruz ölçüsüne yer vermemiştir.
.
15. yüzyılda yaşayan şair Bektaşi tarikatına bağlıdır. Yunus Emre’nin etkisinde hem aruz hem de hece ile yazmıştır. Asıl ünü halk diliyle yazdığı nefeslerinden gelir.Nükteli ve iğneli bir dili olan sanatçının Budalanâme adlı eseri öğretici bir üslupla yazılmıştır.
18.Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Pir Sultan Abdal B) Hacı Bektaş Veli
C) Kaygusuz Abdal D) Gevheri
E) Âşık Ömer
19. Aşağıdakilerden hangisi halk edebiyatının özelliklerinden biri değildir?
A) Şiirler sıkı bir ön hazırlıktan sonra yazılır.
B) Şairler şiirlerini genelde saz eşliğinde söylerler.
C) İslamiyet öncesi edebiyattaki pek çok tür yeni isimler alarak varlığını devam ettirmiştir.
D) Ölçü, hece ölçüsüdür, En çok yedili, sekizli, on birli kalıplar kullanılmıştır
E) Halk şairlerinin hayat hikâyeleri “cönk” adı verilen eserlerde toplanır
Vara vara vardım ol kara taşa,
Hasret ettin beni kavim kardaşa,
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa,
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm
20. Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kaside B) Mani C) Semai D) Koşma E) Rubai
YANITLAR
| 1 | A | 11 | A |
| 2 | C | 12 | B |
| 3 | D | 13 | E |
| 4 | E | 14 | C |
| 5 | B | 15 | D |
| 6 | A | 16 | B |
| 7 | B | 17 | E |
| 8 | E | 18 | C |
| 9 | D | 19 | A |
| 10 | C | 20 | D |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
