Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Saz şairlerinin, kendilerinin ya da başkalarının şiirlerini derledikleri, genellikle dikey olarak aşağıdan yukarıya doğru açılan, halk arasında dana dili veya sığır dili gibi adlarla da bilinen, içerisinde âşık şiirinin yanı sıra az da olsa divan şiirinin de örneklerinin bulunduğu defterlere……adı verilir.
1. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) divan B) tezkire C) cönk D) münşeat E) siyer
2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) Halk şairi Kaygusuz Abdal hem şiir hem düzyazı türünde eserler vermiştir.
B) Kutadgu Bilig, Edip Ahmet Yükneki tarafından 1070 yılında yazılmış bir eserdir.
C) Fuzûlî Şikâyetname adlı düzyazı eserinde devrin yöneticilerini eleştirmiştir.
D) Divan düzyazısında içerikten çok, söyleyişe önem verilmiştir.
E) Dede Korkut Hikâyelerinde,Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında
İslam dini ile ilgili özellikler de vardır.
Anonim Halk edebiyatı nazım şeklidir. Dört dizeden oluşan bu türde dizeler yedi hecelidir. Birinci, ikinci ve dördüncü dizeler kendi arasında uyaklı, üçüncü dize ise serbesttir. İlk iki dize hazırlık dizeleridir. Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur. Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. Her konuda söylenebilir.
3.Bu parçada sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani B) Koşma C) Ninni D) Tekerleme E)Tekerleme
Divan edebiyatındaki gazelin konu bakımından Halk edebiyatındaki benzeri………… hicvin karşılığı ise………’dır.
4.Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenle sırasıyla getirilmelidir?
A) şarkı – koşma B) varsağı – ağıt
C) destan – koçaklama D) koşma – taşlama
E) semai – destan
5. Tekke edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tekke edebiyatında ilahi aşkın ele alındığı lirik ve didaktik ürünler verilmiştir.
B) Hecenin yanında aruz ölçüsü de kullanılmıştır.
C) Dili Aşık Edebiyatı’na göre ağır, Divan Edebiyatı’na göre sadedir.
D) Dini tasavvufi düşünceyi yaymak düşüncesiyle gelişen bir edebiyattır.
E) Ürünlerin kim tarafından söylendiği bilinmez.
6. Aşağıdakilerden hangisi Âşık edebiyatı ürünlerinden değildir?
A) Semai B) Koşma C) Varsağı D) Destan E) Tekerleme
Karac’oğlan der ki, bakın geline
Ömrümün yarısı gitti talana
Sual eylen bizden evvel gelene
Kim var imiş, biz burada yoğ iken
7.Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Sarma uyak düzeni vardır.
B) Bir koşmanın son dörtlüğüdür.
C) Redif kullanılmıştır.
D) Din dışı konuda yazılmıştır.
E) Duygular, içten, gerçekçi ve özgün bir şiir yapısı içinde anlatılmıştır.
8. Aşağıdakilerden hangisi Halk şiirinin genel özelliklerinden biri değildir?
A) Halkın günlük konuşma diliyle oluşturulmuştur.
B) Gerek içerik gerekse de tema bakımından İslamiyet’in kabulünden önceki Türk şiir geleneğiyle benzerlikler gösterir.
C) Aşk, doğa, ayrılık, özlem, gibi konular ele alınmıştır.
D) Genelde aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
E) Şiirlerde birim değeri genellikle dörtlüktür.
Kendine has bir nükte gücü olan ……, zekâsını ortaya koyarak ve gülünç duruma düşmeden nükteler yapmıştır. insanlara doğru yolu gösteren, iyilikleri bildiren, doğruya sevkeden ve kötülüklerden sakındıran biriydi. Anadolu’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir coğrafyaya ünü yayılmıştır. Günümüzde birçok fıkra ona mal edilirse de öğüt verme özelliği taşımayan, Türk halkının sağduyusu ve mizacını yansıtmayan fıkralar onun değildir.
9.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Ahmet Yesevi B) Nasreddin Hoca
C) Mevlana D) Köroğlu
E) Yunus Emre
Türk Halk edebiyatı nazım şekli ve türüdür. Diğer halk şiiri türlerinden ezgisiyle ayrılır. Genellikle anonimdir. İsimleri bilinen saz şairlerinin söyledikleri de giderek halka mal olmuştur. Genellikle hece vezninin 7, 8 ve 11 ‘li kalıplarıyla kıtalar halinde söylenir. Her kıtada asıl sözlerin bulunduğu bend ile nakarattan meydana gelir. Nakarat her bendin sonunda tekrarlanır. Bu kısım bağlama veya kavuştak diye de bilinir. Halk arasında heyecan uyandıran olaylarla ilgili yakılır, zamanla yurdun her köşesine yayılır.
10.Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir?
A) Güzelleme B) Semai C) Türkü D) Mani E) Ağıt
Yürü bre Bulgar dağı
Hemen dağlar sende m’olur
Yaylalı sünbüllü yurtlar
Büyük evler sende m’olur
11.Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani B) Semai C) Destan D) Varsağı E) Türkü
12. Aşağıdaki dizelerden hangisi bir taşlamadan alınmış olamaz?
A) Adalet kalmadı hep zulüm doldu
Geçti şu baharın gülleri soldu
B) Ormanda büyüyen adam azgını
Çarşıda pazarda seyran beğenmez
E) Tam otların sarardığı zamanlar
Yere yüzükoyun uzanıyorum
C) Benim bu gidişe aklım ermiyor
Fukara hâlini kimse sormuyor
D) Çark bozulmuş dünya ıslah olmuyor
Ehl-i fukaranın yüzü gülmüyor
Âşık edebiyatında kullanılan nazım şekillerinin kendine özgü nitelikleri vardır. 11’li hece ölçüsü ile söylenen ……, işlediği konuya göre taşlama, koçaklama ve güzelleme gibi türlere ayrılır. Dört dizeli bentlerden oluşan, oldukça uzun bir nazım biçimine ise ….. denir.Aşk, doğa, sevgi gibi konuları işleyen …….. ise 8’li hece ölçüsüyle söylenir ve kendine özgü bir ezgiye sahiptir. ……adı verilen nazım şeklinde ise “bre, behey, hey” gibi ünlemlere yer verilir ve bu nazım şeklinde yazılan şiirler yiğitçe bir söyleyişe sahiptir.
13.Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Koşma – destan – ilahi – Varsağı
B) Koşma – destan-semai – Varsağı
C) Türkü – mani – Semai-koşma
D) Varsağı – semai – destan – Ağıt
E) Destan – masal-ninni – Semai
Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan’da yetişen Hoca Ahmet Yesevi’dir. Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenmiştir. Asıl amaç dini ve tasavvufi düşünceyi yaymaktır. Şair bu düşünceyi yaymak için şiiri bir araç olarak kullanır. Bu şiirlerin bazıları saz eşliğinde de söylenir. Tasavvufi terimler dışında dil sadedir.
14.Yukarıda sözü edilen edebiyat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Âşık edebiyatı B) Divan edebiyatı
C) Tanzimat edebiyatı D) Tekke edebiyatı
E) Fecr-i Ati edebiyatı
15. Aşağıdakilerin hangisinde Saz şairleri bir arada verilmiştir?
A) Köroğlu, Karacaoğlan, Gevheri, Dadaloğlu
B) Kul Mehmet, Turâbi, Kaygusuz Abdal,Seyrani
C) Ercişli Emrah, Köroğlu, Dadaloğlu,Yunus Emre
D) Seyrani, Karacaoğlan, Nefi,Hacı Bektaş-ı Veli
E) Bayburtlu Zihni, Seyrani, Âşık Ömer, Pir Sultan Abdal
Risaletü’n Nushiyye isimli eserinin sonunda kendi yazmış olduğu beyitten 1307 yılında hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Yapı-lan araştırmalar 1240 yılında doğduğunu ve 1320 yıllarında 80 yaşını geçtikten sonra öldüğünü göstermektedir. Halk bu ozanı çok sevdiğinden Anadolu’nun birçok yerinde, bu ozana ait mezarlar vardır. Şiirlerinde tasavvufi terimler dışında yabancı sözcüklere rağbet etmediği görülür. Söyleyişinde süsten uzak, içtenlik dolu duygu ve düşüncelerini ortaya koyduğu doğallık ve lirizm vardır. Aruz ölçüsüyle gazel ve mesnevi söylemiştir. Şiirlerinin çoğunu ise hece ölçüsüyle ve dörtlükler halinde söylemiştir. Tanrı ve insan sevgisi şiirlerinde değindiği başlıca temalardır.
16.Yukarıda sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmet Yesevi B) Hoca Dehhani C) Yunus Emre D) Mevlana E) Şeyh Galip
16.yy Bektaşi şairidir. Şiirlerinde duru ve yalın bir dil kullandı. Ana konuları, aşk, tasavvuf ve mücadeledir. Tekke ve tasavvufun kalıplarını aşıp geniş bir halk kesimine seslenebildi. Hece ölçüsüyle semai ve nefesler söyleyen şair, halka özgü söyleyişleri kullanmada da başarılıdır. Medrese öğrenimi görmediği için, diğer bazı halk şairlerinin tersine, Divan Edebiyatı’ndan hiç etkilemedi. Yönetime başkaldırınca asılarak idam edilmiştir.
17.Yukarıda sözü edilen Tekke edebiyatı şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hacı Bayram Veli B) Hacı Bektaş Veli
C) Kaygusuz Abdal D) Pir Sultan Abdal
E) Seyyit Nesimi
18. Geleneksel Türk tiyatrosu için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Yazılı bir metne bağlıdır.
B) Değişik uluslardan kişilerin kimi özelliklerinin gülünçleştirilmesi söz konusudur.
C) Doğaçlama yapılmış esprilere yer verilir.
D) Anonimdir.
E) Sahne dekoru oldukça sadedir
19. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) Ortaoyununda oyunun oynandığı alana palanga adı verilir.
B) Ortaoyununda Pişekar oyunu nasıl tanıtıp sunmuşsa, oyunu bitirmek de gene Pişekar’a düşer.
C) Karagöz oyunu, doğaçlamaya dayanır. Karagöz’ün bol bol siyasi taşlamalara başvurduğu bilinir.
D) Ortaoyununda dekor kullanımına pek az yer verilmiştir; Ancak oyunun konusuyla ilgili eşyalar oyunda yer almıştır.
E) Meddahlar, öykünün sonunda dinleyenlere öğütler verir
.
– Şiirlerini hem dörtlük hem beyitle söylerler.
– Şiirlerini hem aruz hem hece ölçüsüyle yazarlar.
20. Yukarıdaki özelliklerden hareketle Tekke edebiyatıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Divan şiiri yazmanın çok önemsendiği
B) Ara bir edebiyat olduğu
C) Hece ölçüsünü kullanmada başarılı olamadıkları
D) Âşık edebiyatını dışladığı
E) Aruz ölçüsünü çok önemli gördükleri
YANITLAR
| 1. | C | 11. | D |
| 2. | B | 12. | C |
| 3. | A | 13. | B |
| 4. | D | 14. | D |
| 5. | E | 15. | A |
| 6. | E | 16. | C |
| 7. | A | 17. | D |
| 8. | D | 18. | A |
| 9. | B | 19. | E |
| 10 | C | 20 | B |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
