Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Ben aşıkım el göğüste yüz yerde
Gel efendim del sinemi yüz yerde
1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde yukarıdaki dizelerde kullanılan uyak kullanılmıştır?
A) Bu güzellik baki kalmaz sevdiğim
Aşıkın ağlatan gülmez sevgilim
B) İltifat etmeye gelsen yanıma
Beddua alırsın girme kanıma
C) Bursa’da bir eski cami avlusu
Mermer şadırvanda şakırdayan su
D) Kararmış kara gözler
Yelkenim kara gözler
E) Gevheri der benim yârim sanemdir.
İki gözüm çağlar kurusa nemdir.
Senin yazın kışa benzer
Bir sevdalı başa benzer
Çok içmiş sarhoşa benzer
Duman eksilmeyen dağlar
2. Yukarıdaki dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hece ölçüsüne yer verilmiştir.
B) Yarım uyak kullanılmıştır.
C) Düz uyak örgüsüne yer verilmiştir.
D) Sözcük durumunda redif vardır.
E) -şa sesleri tam uyak oluşturmuştur.
3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ek durumunda bulunan redif kullanılmamıştır?
A) Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu.
Gökler bulutlanıyor, rüzgar serinliyordu.
B) Bizim elde bahar olur, yaz olur
Göller dolu ördek olur, kaz olur
C) Gerçi çok cihanda boşa yelenler
Kanda bilmeyenler kanda bilenler
D) Düşündüm bu hali ben önden sona
Ahvali âlemden bahsetmek bana
E) Hakkın intikamı uzar kısalır
Sanma ki tamamen terk olur kalır
4. Aşağıdaki dizelerin hangisinde tunç uyak kullanılmıştır?
A) Pançov kalesinden bir saat beri
Geldi düşmanlardan müjde haberi
B)Niçin açmış gül erken
Nazlı yarim gülerken
C) Pek çok yiğitleri yeldirip geçti
Nemse kâfirine gör ne iş açtı
D) Allah Allah deyip yürüdü asker
Katanası yolu göstermek ister.
E) Çekti tuğlarını düşman üstüne
Asker tayin etti hasmın üstüne
Şu dağları kara duman bürüdü
Üç yüz atlı, beş yüz yayan yürüdü
5. Yukarıdaki dizelerle konu bakımından özdeş olan dizeler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,
Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk.
B) Sopam artık bana hem göz hem ayak hem eldi.
Ne yalan söyleyeyim kalbime haşyet geldi.
C) Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle
Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle
D) Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum
Bu dağların eskiden aşinasıdır soyum
E) Zülfünün yay gibi kuvvetli çelik tellerine
Takılan gönlüm asırlarca peşinden gidecek
Bu tür şiirlerin duygu yönü zayıftır. Amaç ahlaki ders vermek, bir şeyler öğretmektir.
6.Yukarıda özelliklerinden sözü edilen şiir türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Didaktik şiir B) Pastoral şiir C) Epik şiir D) Lirik şiir E) Satirik şiir
7. Aşağıdaki dizelerden hangisi farklı bir şiir türünü örneklendirir?
A) Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir.
B) Bir elife dili dönmeyen hödük
Şehristana gelir ezan beğenmez.
C) Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı;
Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı.
D) Yiğitler çağrışır yaman gün olur.
Allah Allah derler yüksek ün olur
E) Köroğlu’yum medhim merde yeğine
Koç yiğit değişmez cengi düğüne
8. Aşağıdaki dizelerden hangisi didaktik şiire örnek olabilir?
A) Boynu bükük eller dizler üstünde
İster bir yabancının, ister kardeşimin de
B) Biz dalgalar, fırtınalar kahramanı yiğitleriz
Ufuklardan ufuklara haber sorar gezeriz.
C) Bütün sevgileri atıp içimden,
Varlığımı yalnız ona verdim ben,
D) Kim kazanmazsa bu dünyada bir ekmek parası
Dostunun yüz karası, düşmanının maskarası
E) Rüya gibi bir yazdı. Yarattın hevesinle
Her anını, her rengini, her şi’rini hazdan
9. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde redif yoktur?
A) Şu dağları kara duman bürüdü
Üç yüz atlı, beş yüz yayan yürüdü
B) Bana yakan gözlerle bir kerecik baktınız
Ruhuma büyük temel çivisini çaktınız
C) Gül büyütenlere mahsus hevesle,
Renk dertlerimi gözümde besle!
D) Rahminde cemiyetin, ben doğum sancısıyım
Mukaddes emanetin dönmez davacısıyım
E) Bir âlem ki, gökler boru içinde
Akıl, almazların zoru İçinde
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,
Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum
10.Bu dizelerdeki uyak türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cinaslı B) Zengin C) Yarım D) Tunç E) Tam
Haddeden geçmiş nezâket yâl ü bâl olmuş sana
Mey süzülmüş şîşeden ruhsâr-ı âl olmuş sana
11.Bir gazelden alınan bu beyitten yola çıkılarak aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Kim tarafından yazıldığına
B) Hangi uyağın kullanıldığına
C) Aruzun hangi kalıbının kullanıldığına
D) Gazelin hangi beyti olduğuna
E) Söz sanatlarına yer verilip verilmediğine
12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde cinaslı uyak kullanılmıştır?
A) Fersiz gözlerimi dağlama gurbet!
Sessizlik içinde çağlama gurbet!
B) Niçin açmış gül erken
Nazlı yarim gülerken
C) Her sabah her sabah dertli esersin
Kerem eyle dost eline gidersin
D) On atlıya karar verdim yaşını
Yenice sevdaya salmış başını
E) Teşbihi dökülmüş, aranır nine
Balonu yok, ağlar çocuk haline
Bıçak soksan gölgeme
Sıcacık kanım damlar
13.Bu dizelerden sonra aşağıdaki dizelerden hangisi getirilirse dörtlük, çapraz kafiye ölçüsüyle yazılmış olur?
A) Hayat mayat diyorlar
Benim gözüm mayatta
B) Yer dumanmış ne çıkar
Duman dolu asuman
C) Gir de bir bak ülkeme
Başsız başsız adamlar
D) Bekletme Yunus’um, bozuldu bağlar
Düşüyor yapraklar, geçiyor çağlar
E) Kapalı bütün camlar
Ses gelmiyor sesime
(I) İslam etkisine girildikten sonra aydınlar Arap ve Fars edebiyatının etkisinde kaldı. (II) Özellikle Fars edebiyatı, Türk sanatçılarını oldukça etkiledi. (III) Bu edebiyatta kullanılan aruz ölçüsüyle şiir yazma çabaları da bu sıralarda başladı. (IV) Dizelerdeki hecelerin sayısına bağlı olarak düzenlenen bu ölçü Türkçe sözcüklere pek uygun gelmedi. (V) Bu yüzden şiire hızla yabancı sözcükler de girmeye başladı.
14.Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
15. Aşağıdaki beyitlerden hangisi ötekilerden farklı bir ölçüyle söylenmiştir?
A) Zeybeğimi birkaç kızan vurdular
Çukurda üstüne taş doldurdular
B) Odası mühürlü, girilemez mi
Şu ters akan sular çevrilemez mi
C) Beyni tırmık tırmık, pençelere sor
Mevsim niçin ölgün, bahçelere sor
D) Teşbihi dökülmüş, aranır nine
Balonu yok, ağlar çocuk haline
E) Söndürün lambayı uzağa gideyim
Nurdan bir şehir ruhum, dur, seyredeyim
16. Aşağıdakilerden hangisine bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) Aruz ölçüsünde görülen kusurlardan biri olan imale, kısa hecenin uzun okunmasına denir.
B) Sessizle biten bir sözcükten sonra sesliyle başlayan bir sözcük gelirse, iki sözcük arasında ulama yapılır.
C) Hece ölçüsünde bir dizenin kimi yerlerde bölünerek vurgulanmasına durak denir.
D) Bir şiirde birinci ve dördüncü dizelerin kendi arasında; ikinci ve üçüncü dizelerin kendi arasında kafiyelenmesi sonucunda sarma uyak düzeni oluşur.
E) Dize sonlarındaki ses benzerliğinin sadece rediflerle sağlandığı, kafiyenin kullanılmadığı şiirlerde kafiye örgüsünden söz edilemez.
Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk
Soğuk bir mart sabahı… buz tutuyor her soluk
17.Bu dizelerdeki ahenk unsurlarından biri olan uyak aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Zengin uyak B) Tam uyak C) Yarım uyak D) Cinaslı uyak E) Tunç uyak
Bir noktada birleşmiş vatanın dört bucağı
Gurbet çeken gönüller kuşatmıştı ocağı
18.Bu dizelerdeki uyak türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yarım B) Zengin C) Tam D) Cinaslı E) Tunç
Varlığını uçurtmak en şakrak çağa
Dolaştım bakıştan, nurdan bir ağa
Bini öldürmeye ve yaşatmaya
O baygın gölgeli bakışlar yeter.
19.Ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birime nazım birimi denir. Yukarıdaki şiirin nazım birimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Beşlik B) Bent C) Beyit D) Kıt’a E) Dize
Girdim yeşilden sarıya
Çiçeği verdim arıya
20.Yukarıdaki dizelerin uyak türü, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Cinaslı B) Tam C) Tunç D) Yarım E) Çapraz
CEVAP ANAHTARI
| 1. | D | 11. | A |
| 2. | E | 12. | B |
| 3. | B | 13. | C |
| 4. | A | 14. | D |
| 5. | C | 15. | E |
| 6. | A | 16. | E |
| 7. | B | 17. | A |
| 8. | D | 18. | B |
| 9. | C | 19. | D |
| 10 | E | 20 | C |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
