Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Orijinal Metin Günümüz Türkçesiyle
Kaklar kamug kölerdi Kuru yerler hep gülerdi
Taglar başı ilerdi Dağ başları göründü
Ajun tını yılırdı Dünyanın soluğu ılındı
Tütü çeçek çerkeşür Türlü çiçekler sıralandı
1.Yukarıda günümüz Türkçesiyle de verilen dizeler, aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmış olabilir?
A) Ahmet Yesevi – Divan-ı Hikmet
B) Yusuf Has Hacip – Kutatgu Bilig
C) Kaşgarlı Mahmut – Divânü Lûgat’it Türk
D) Edip Ahmet Yükneki – Atabet’ül Hakayık
E) Ebulgazi Bahadır Han – Şecere-i Türk
1074’te Bağdat’ta tamamlanmış olan eser Türkçe-Arapça bir sözlüktür. Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin zengin dil varlığını ortaya koymak amacıyla yazılmıştır. 7500 dolayındaki Türkçe kelimenin Arapça karşılıkları verilmiş; Türk illeriyle, Türkçenin Türkmen, Oğuz, Çiğil, Kırgız vb. Türk boylarının dilleri tanıtılmıştır. Eser Arapça olmakla birlikte içinde Halk dilinden ve edebiyatından alınmış çok sayıda kelime, deyim, atasözü İle şiir örnekleri bulunmaktadır. Türkçe kelimelerin açıklanışı sırasında 400 dolayında dörtlükten oluşan manzume ve atasözleri örnek verilmiştir. Bu manzum parçalar Türk topluluklarının yaşama tarzları hakkında bilgi verdikleri gibi geçmişin destan konusu olabilecek savaş vb. olaylarından da izler taşır.
2.Bu parçada sözü edilen yapıt ve bu yapıtın yazan aşağıdakilerden hangisidir?
A)Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevi
B)Divan-ı Lügat’it Türk – Kaşgarlı Mahmut
C)Atabet’ül Hakayik – Edip Ahmet Yükneki
D)Muhakemetü’l-Lugateyn – Ali Şir Nevai
E)Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
3.Kutatgu Bilig için aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez?
A) Mesnevi biçimiyle yazılmış ilk eserdir.
B) Beyitte yazılan eserin sonunda dörtlüklere de yer verilmiştir.
C) Bir fabl örneği olarak da kabul edilmektedir.
D) Eserde çeşitli kavramlar alegorik bir şekilde somutlaştırılarak anlatılmıştır.
E) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
4. Dîvânü Lügati’t -Türk hakkında aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türklere Arapça öğretme amacı güdülmüştür.
B) Eserde madde başı sözcükler Türkçe, bu sözcüklerle ilgili açık-lamalar ise Arapçadır
C) Eserde sav, sagu, koşuk örnekleri vardır.
D) Sözcükleri örnekleyen şiirler, atasözleri kullanılmıştır.
E) Eser, ansiklopedik bir sözlüktür.
5. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet’in Türk edebiyatı ve kültürüne yaptığı etkilerden biri değildir?
A) Türk edebiyatı yeni biçim ve içeriklerle zenginleşmiştir.
B) 11. yy.dan itibaren Türkler Arap alfabesini kullanmaya başlamışlardır.
C) Türk kültürü, İslam dininin etkisiyle yeni bir görünüm kazanmıştır.
D) Edebiyatımızda Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenme sonucu halk edebiyatı oluşmuştur.
E) İslam inancının izlerini taşıyan destanlar, halk hikâyeleri oluşmaya başlamıştır.
6. Türkçe ilk sözlük ve dilbilgisi kitabı sayılabilecek eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muhakemet-ül Lügateyn B) Kamus-i Türkî
C) Atabet’ul Hakayık D) Divan-ı Lügat-it Türk
E) Kutadgu Bilig
7. Kutadgu Bilig ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Eser, sembolik dört şahsın birbirleriyle konuşturulması şeklinde oluşmuştur.
B) 6645 beyitten oluşan bir mesnevidir ve Türklerin ilk mesnevisidir. Ayrıca 173 dörtlük bulunmaktadır.
C) Hakaniye lehçesiyle yazılmış ve Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
D) Devletin millete, milletin devlete karşı görevlerini anlatan bir siyasetnamedir.
E) İslami bir eser olmasına karşın Arapça ve Farsça sözcüklere hiç yer verilmemiştir.
Atabetü’l-Hakayık İslami Türk Edebiyatının ilk ürünlerinden biridir.
8.Aşağıda, bu eser hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Manzum bir ahlak kitabıdır.
B) Yüknekli Edip Ahmet tarafından Uygur harfleriyle ve halkın anlayabileceği bir dille Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazılmıştır..
C) Eserde çeşitli kavramlar alegorik bir şekilde somutlaştırılarak anlatılmıştır.
D) Karahanlı beylerinden Emir Muhammed Dâd Sipehsalar’a sunulmuştur.
E) XII. yüzyıl Türk Edebiyatı ürünlerindendir.
12. yüzyılın başlarında yazıldığı sanılmaktadır. Aruz ölçüsüyle yazılan bir eserdir. İlim, cömertlik, fazilet, dilin muhafazası, kibir, tevazu gibi konular işlenmiştir. Bir ahlak ve öğüt kitabıdır. Girişinde münacat, naat ve methiyeler yer almaktadır.
9.Yukarıda tanıtılan edebi eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig B)Atabet’ül Hakayık
C) Muhakemet’ül Lügateyn D) Divan-ı Hikmet
E) Leyla île Mecnun
Eser bir sözlüktür. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Bundan dolayı Türkçenin Arapça karşısında savunulduğu bir eser olarak değerlendirilir. Eserde Türkçe sözcüklerin Arapça karşılıklarıyla birlikte her maddeden sonra birtakım Türkçe metinler örnek olarak verilmektedir. XI. yüzyılda Hakaniye Türkçesiyle yazılan eserde 7500 civarında Türkçe sözcük Arapça olarak açıklanmıştır. Türk boylarının dilleri ve Türk illeri hakkında bilgi verilen bu eserde Türk dünyasını gösteren bir harita da yer almaktadır.
10.Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Divanü Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut
B) Atebetü’l Hakayık – Edip Ahmet Yüknekî
C) Muhakemetü’l Lügateyn – Ali Şir Nevai
D) Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevi
E) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
11.Aşağıda verilen özelliklerden hangisi geçiş dönemine (11. ve 12.yy) ait değildir?
A) Öğüt verici (didaktik) türde eserlerin yazılması
B) Uygur alfabesinin yanında, Arap alfabesinin de kullanılması
C) Eserlerin sadece İslamiyet öncesine ait türlerle oluşturulması
D) Dilde Arapça ve Farsça sözcüklerin görülmesi
E) Şiirlerde hem dörtlük hem de beyit nazım birimlerinin kullanılması
12. Aşağıda Divan-ı Lügati’t Türk ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türk dilinin ilk sözlüğü olarak kabul edilmektedir.
B) Araplara Türkçe öğretmek, Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır.
C) Eserde yaklaşık 7500 Türkçe kelimenin Arapça karşılığı vardır.
D) Türklerin yaşamı ve kültürüyle ilgili bilgiler de içermektedir.
E) Eserde hem heceyle hem aruzla yazılmış şiir örnekleri yer almaktadır.
Türk edebiyatının önemli eserlerindendir. Yazar, kitabını Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuştur. Eser, iyi bir devlet yönetiminin nasıl olması gerektiğini, sembollerle anlatır. Aruz ölçüsünün kullanıldığı eser, insanlara her iki dünyada tam anlamıyla mutlu olmak için lazım olan yolu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır.
13.Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Atabetü’l Hakayık B) Şecere-i Türkî
C) Divan-ı Lügati’t Türk D) Muhakemetü’l-Lugateyn
E) Kutadgu Bilig
Türk tarihi konu edinilmiş ve bu tarih dokuz bölüm şeklinde anlatılmıştır.Eser, destan, anı tarih karışımı bir eserdir.Çağatay Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. 1864’te Tasvir-i Efkâr gazetesinde tefrika edilmiştir.
14. Yukarıda sözü edilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şecere-i Türki B) Muhakemetü’l-Lugateyn
C) Mantık’ut Tayr D) Divân-ı Hikmet
E) Kutadgu Bilig
Edip Ahmet atım edep, pend sözüm
Sözüm bunda kalur barur bu özüm
Kalur küz, keçer yaz, baru; bu ömür
Tüketür ömürni bu yazım küzüm
Günümüz Türkçesiyle:
Edip Ahmet sözüm öğüttür
Özüm göçer, sözüm kalır
Yaz geçer, güz gelir, ömür biter
Yazım, güzüm ömrüm tüketir
15.Yukarıdaki dörtlükten aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) İlk İslâm ürünlerden olduğu
B) Duyguların derin ve coşkun anlatıldığı
C) Arapça, Farsça sözcükler kullanılmaya başlandığı
D) Mani biçimi uyaklandığı
E) Yarım uyak kullanıldığı
“Yesevi tarikatındaki dervişlerin şiirlerini toplayan eserlerdir. Hikmeti söyleyenler, adlarını belirtmedikleri için eser anonimdir. Hikmetler dinsel, ulusal niteliklidir. Bu şiirler coşkusuz, kuru şiirlerdir.”
16.Yukarıda sözü edilen eser, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Atabetü’l Hakayık B) Kutadgu Bilig
C) Divan – ı Hikmet D) Şecere – i Ensab
E) Yunus Divanı
17.’Divan ü Lügat’ıt Türk’ için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bir dilbilgisi kitabı olduğu
B) Türk lehçeleriyle ilgilenmediği
C) Zengin bir edebiyat antolojisi olduğu
D) Ulusal bilinçle yazıldığı
E) Birçok bilim dalını ilgilendiren bilgiler bulundurduğu
Öğüt ve ahlak kitabı niteliğini taşıyan bir eserdir. İki yüz elli altı beyitten oluşmaktadır. Eserde ilim, fazilet, cömertlik gibi önemli kavramlar üzerinde durulmuştur. Gerçeklerin eşiği anlamını taşıyan eser Yüknekli Edip Ahmet tarafından kaleme alınmıştır.
18.Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muhakemetü’l-Lugateyn B) Divan-ı Lüga-ti’t Türk
C) Kutadgu Bilig D) Divân-ı Hikmet
E) Atabetü’l Hakayık
On birinci yüzyılda yazılan ilk İslami eserlerdendir. Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan eser Türkçe’nin ilk gramer kitabıdır. Sözlü eserlere ulaştığımız kaynak bir kitaptır. Kaşgarlı Mahmut’un bu eseri yazmasındaki amacı Araplara Türkçeyi öğretmektir.”
19.Burada adı geçen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Lügatit Türk B) Muhakemetü’l Lügateyn
C) Divan-ı Hikmet D) Şecere-i Türkî
E) Kutadgu Bilig
20. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
A) Atabetü’l Hakayık’ın hem Uygur hem de Arap harfleriyle yazılmış nüshaları bulunmaktadır.
B) Dini – tasavvufi konular hem divan edebiyatında hem de halk edebiyatında ele alınır.
C) Kutadgu Bilig Türk Edebiyatında ilk mesnevidir.
D) Divan-ı Hikmet edebiyatımızda ilk siyasetnamedir.
E) Bu dönemde hece ölçüsünün kullanımı azalırken, aruz ölçüsünün kullanımı artmıştır.
YANITLAR
| 1. | C | 11. | C |
| 2. | B | 12. | D |
| 3. | E | 13. | E |
| 4. | A | 14. | A |
| 5. | D | 15. | B |
| 6. | D | 16. | C |
| 7. | E | 17. | B |
| 8. | C | 18. | E |
| 9. | B | 19. | A |
| 10 | A | 20 | D |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
