Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Eser bir sözlüktür. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Bundan dolayı Türkçenin Arapça karşısında savunulduğu bir eser olarak değerlendirilir. Eserde Türkçe sözcüklerin Arapça karşılıklarıyla birlikte her maddeden sonra birtakım Türkçe metinler örnek olarak verilmektedir. XI. yüzyılda Hakaniye Türkçesiyle yazılan eserde 7500 civarında Türkçe sözcük Arapça olarak açıklanmıştır. Türk boylarının dilleri ve Türk illeri hakkında bilgi verilen bu eserde Türk dünyasını gösteren bir harita da yer almaktadır.
1.Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevi
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Divanü Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut
D) Atebetü’l Hakayık – Edip Ahmet Yüknekî
E) Mantık’ut Tayr – Feridüddin Attar
2.Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet’in Türk edebiyatı ve kültürüne yaptığı etkilerden biri değildir?
A) Edebiyatımızda Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenme sonucu halk edebiyatı oluşmuştur.
B) Bu dönemde hece ölçüsünün kullanımı azalırken, aruz ölçüsünün kullanımı artmıştır.
C) Türk edebiyatı yeni biçim ve içeriklerle zenginleşmiştir.
D) İslam inancının izlerini taşıyan destanlar, halk öyküleri oluşmaya başlamıştır.
E) Arapça ve Farsçadan alınan sözcüklerle yazı dili konuşma dilinden uzaklaşmıştır.
Eserde çeşitli kavramlar alegorik bir şekilde somutlaştırılarak anlatılmıştır. …..….; mutluluk bilgisi, devlet olma, devleti idare etme bilgisi anlamlarını taşımaktadır. ……. tarafından yazılmış Hükümdar Tabgaç Buğra Karahan’a sunulmuştur. Yapıt kültür tarihimizi aydınlatabilecek düşünceleri, toplumun değer yargılarını insanın evrensel boyut-taki sorunlarını ele alıp işlemektedir.
3.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) Muhakemetü’l-Lugateyn – Ali Şir Nevai
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Divân-ı Hikmet – Hoca Ahmet Yesevi
D) Divanü Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut
E) Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet
4.Aşağıdaki sanatçı- eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır ?
A) Yusuf Has Hacip – Kutadgu Bilig
B) Mevlâna – Mesnevi
C) Ebu’l Gazi Bahadır Han – Şecere-i Türkî
D) Kaşgarlı Mahmut – Divanü Lügati’t Türk
E) Yüknekli Edip Ahmet – Kutadgu Bilig
Bu kitabımda iyi bir devlet yönetiminin nasıl olacağını anlatmaya çalıştım. Okuyana kutlu olsun ve ona yol göstersin. İnsan her iki dünyada devleti elinde tutarsa mesut olur. Eserde çeşitli kavramlar alegorik bir şekilde somutlaştırılarak anlatılmıştır. Önce Kün Togdı hükümdarımdan bahsettim, sonra Ay Toldı’dan söz açtım. Mübarek saadet güneşi onunla parlar. Kün Toğdı dediğim doğrudan doğruya kanundur. Ay Toldı ise saadettir.
5.Böyle konuşan sanatçının eserinin özellikleri arasında hangisi yoktur?
A) Mesnevi nazım biçiminin Türk edebiyatındaki örneğidir.
B) Bu eser Kutadgu Bilig adlı eserdir.
C) Eserde toplumdaki çeşitli sosyal tabakalara ve mesleklere mensup her türlü insanın ne gibi özelliklere sahip olması gerektiği, birey ve devlet için mutlu olmanın koşulları anlatılır.
D) Dili ağır, anlaşılması zordur.
E) Hakaniye Türkçesi ile yazılarak Hükümdar Tabgaç Buğra Kara Han’a sunulmuştur.
6. Mutasavvıf şairlerin şiirlerinde “insanların eğitildiği yer” anlamında kullanılan sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
A) meyhane B) kadeh C) meclis D) şarap E) yol
7.Aşağıdakilerden hangisinde “Kutadgu Bilig”de değinilmemiştir?
A) Din – felsefe – edebiyat
B) Arapça’nın yetersizliği – Türkçe’nin zenginliği
C) Bilim – eğitim – öğretim
D) Erdemlilik – görgü kuralları-devlet
E) Siyaset – yasa – töre
“1069 – 1970’te tamamlanıp dönemin hükümdarına sunulmuştur. Eserde toplumdaki çeşitli sosyal tabakalara ve mesleklere mensup her türlü insanın ne gibi özelliklere sahip olması gerektiği, birey ve devlet için mutlu olmanın koşulları anlatılır Bu kitap ‘alegorik’ olup, atasözleri, bilgece deyimlerle süslenmiş, dört kişi arasında geçen diyaloglu bir sahne oyununa benzer.”
8.Bu parçada sözü edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan ü Lügat’i Türk – Kaşgarlı Mahmut
B) Divan – ı Hikmet – Ahmet Yesevi
C) Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet
D) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
E) Risaletü’n Nushiyye – Yunus Emre
9.‘Divan ü Lügatit Türk’ için yapılan aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?
A) 11. yüzyılın en önemli eserlerinden biri olduğu
C) Dilbilgisi, tarih, coğrafya, edebiyat alanlarında da zengin bilgiler içeren bir kaynaktır.
D) 7500 sözcüklük ansiklopedik bir sözlük olan eser, Türkçede hazırlanmış ilk sözlüktür.
E) Beyit, dörtlük, hikmet, seci örnekleri verdiği
B) Eserlerde din kurallarını halka öğretme, halkı eğitme ve bilgilendirme amacı esas alınır.
10. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) Bugün elimizde olan kimi destan parçaları Divanü Lügati-it Türk adlı kitaptan alınmıştır.
B) Divan-ı Hikmet, tasavvuf konularının işlendiği, 7’li ve 12’li hece ölçüsünün kullanıldığı dörtlüklerle yazılmış bir eserdir.
C) Divân-ı Hikmet ,Hoca Ahmet Yesevî tarafından XIII. yy’da kaleme alınmıştır.
D) Türk Dillerinin Divanı” anlamına gelen Divanü Lügati’t Türk, Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.
E) Atabet’ül Hakayık, XII. yy’da Yüknekli Edip Ahmet tarafından Uygur harfleriyle ve halkın anlayabileceği bir dille yazılmıştır.
11 “Kutadgu Bilig” adlı eser hangi anlama gelmektedir?
A) Bilgilerin kaynağı B) Yaşamın Anlamı
C) Gerçeklerin eşiği D) Hikmetli sözler
E) Mutluluk veren bilgi
12. Edip Ahmet Yükneki tarafından 12. yüzyılda yazılmış olan eserin adı nedir?
A) Divanü Lugat-it Türk B) Atabetü’l Hakayık
C) Divan-ı Hikmet D) Şecere-i Ensab
E) Muhakemetü’l-Lugateyn
13. Divanü Lugat-it Türk’le ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türkçenin Farsça’dan daha zengin olduğunu ispatlamak amacıyla yazılmıştır.
B) Eser 20 yıl gibi bir süre Türk illeri şehir şehir, oba oba dolaşılarak bilgi toplanarak yazılmıştır.
C) İslamiyet öncesi ürünleri olan sav, sagu, koşuk örnekleri vardır.
D) “Türk dilleri sözlüğü” anlamına gelmektedir.
E) Eserde Türk boylarını gösteren bir haritaya da yer verilmiştir.
İslamiyet’e geçiş döneminin yapıtlarındandır. Diğer yapıtlardan farklı olarak hece ölçüsü kullanılmış, şiirler koşma tarzında uyaklanmış, genellikle yarım uyak kullanılmıştır.
14. Bu parçada sözü edilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Altabet’ül – Hakayık B) Divan-ı Lugati’t-Türk
C) Seçere-i Türkî D) Divan-ı Hikmet
E) Kutadgu Bilig
15. Divânü Lûgâti’t-Türk’ün içeriği ve yazarı ile aşağıdaki kavramlardan hangisi arasında bir ilişki kurulamaz?
A) Sözlükçülük B) Dil bilgisi C) Tasavvuf D) Derleme E) Etimoloji
*Yusuf Has Hacib
*Kaşgarlı Mahmut
*Edip Ahmet Yüknekî
*Ahmet Yesevî
16.Yukarıdaki sanatkârlar ile aşağıdaki eserler eşleştirilse hangi eser dışta kalır?
A) Divân-ı Hikmet B) Atabetü’l-Hakâyık
C) Divânü Lûgâti’t-Türk D) Muhakemetü’l-Lugateyn
E) Kutadgu Bilig
Ay-Toldı’nın büyüyen ve hakanın güvenini kazanarak babasının yerine vezir olan oğlu Ögdülmiş her türlü fazilet ve meziyete sahip, devlet işlerinde olduğu kadar şahsî düşünce ve hareketlerinde de hakanın yardımcısı olarak sahneye çıkarılmakta, ona devletin en yüksek kurumları hakkında konuşma fırsatı verilmektedir. Kısmen hakanın ve kısmen zâhid Odgurmış’ın sorularına cevap biçiminde ortaya konan bu fikirler Türk devlet teşkilâtının felsefesini ve ahlâkî temelini teşkil eder ki eski ve yeni dönemleri birbirine bağlamış olması açısından büyük bir değer taşımaktadır.
17.Yukarıdaki parçada aşağıdaki eserlerin hangisinden söz edilmektedir?
A) Divân-ı Hikmet B) Atabetü’l-Hakâyık
C) Kutadgu Bilig D) Divânü Lûgâti’t-Türk
E) Makâlât
“Her türlü öğüş, büyük iyilikler, güzel işler sahibi olan Tanrı adı içindir. Halkın en uz dillisi bitkin, en sağlamı çürük olduğu bir zamanda Tanrı, Cebrail’i açık anlatış ve her yönünü bildiriş ile Muhammed’e Kur’an’ı gönderdi.”
18.Sadece bu parçadan hareketle, bu metnin alındığı eser hakkında kesin olarak asağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Bir siyasetnamedir.
B) İslam sonrası döneme ait bir eserdir,
C) Kaşgarlı Mahmut’un yapıtıdır.
D) Bir derleme ve tarama sözlüğüdür.
E) Orta Asya bölgesinde yazılmıştır.
19. XI. yy’da hangi Türk boylarının olduğunu ve bu boyların nerede yaşadığını öğrenmek isteyen bir araştırmacı, aşağıdaki eserlerin hangisinden öncelikli olarak yararlanır?
A) Divânü Lûgâti’t-Türk B) Atabetü’l-Hakâyık
C) Kutadgu Bilig D) Divân-ı Hikmet
E) Muhakemet-ÜL Lügateyn
20.Aşağıdakilerden hangisi, ilk İslâmî eserlerden değildir?
A)Kutadgu Bilig B)Divan-ı Hikmet
C)Divan-ı Lûgat’t Türk D)Mantık’ut Tayr
E)Atabet’ül Hakayık
YANITLAR
| 1. | C | 11. | E |
| 2. | A | 12. | B |
| 3. | B | 13. | A |
| 4. | E | 14. | D |
| 5. | D | 15. | C |
| 6. | A | 16. | D |
| 7. | B | 17. | C |
| 8. | D | 18. | B |
| 9. | E | 19. | A |
| 10 | C | 20 | D |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
