Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
12. yy’da yazılmış manzum bir ahlak ve öğüt kitabıdır. 40 beyit ve 101 dörtlükten oluşan eser, Muhammed Dâd Ispehsâlâr Bey’e sunulmuştur. Eserde bilginin ve bilgili olmanın önemi yalın bir anlatımla dile getirilmiştir.
1.Bu parçada bahsedilen eser ve yazarı aşağıdakilerîn hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Mecalİs’ün-Nefâis – Ali Şir Nevaî
B) Atabetü’l-Hakâyık – Edip Ahmet Yüknekî
E) Şecere-i Türkî – Ebu’l Gazi Bahadır Han
D) Kutadgu Bilig-Yusuf Has Hacib
E) Divân-ı Hikmet-Ahmet Yesevî
I.İlk siyasetname
II. İlk dil bilgisi kitabı
III. İlk tasavvufi eser
IV.İlk sözlük
V.İlk mesnevi
2.Yukarıdaki özellikler, Kutadgu Bilig ve Divânii Lûgâti’t- Türk arasında ikişerli dağıtılsa hangisi dışta kalır?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
Ahmed Yesevî, Yesevîlik tarikatının kurucusu ve lideri olup Batı Türkistan’da yaşamıştır, özellikle göçebe Türk boylarının Müslümanlığı kabul etmesinde Ahmet Yesevinin büyük etkisi vardır. … adı verilen şiirleri, Orta Asya’daki Türkler arasında beğenilerek ve büyük bir saygıyla okunmuş-tur.
3.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Hikmet B) İlahi C) Nefes D) Deme E) Nutuk
(I) Tasavvuf düşüncesinin sistemli bir şekilde dile getirildiği ilk eser Divân-ı Hikmet’tir. (II) Bu eser, Ahmet Yesevt’nin şiirlerinden oluşmaktadır. (III) Şîirlerdeki ahenk, bunların zikir sırasında söylenmek için yazıldığını düşündürmektedir. (IV) Bu şiirlerin konusu genellikle, tasavvuf adabı, dün-yanın geçiciliği, peygamber sevgisi vb.dir. (V) Bu şiirlerin büyük bir bölümü, beyitlerle ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
4.Numaralandırılmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
5.”Kutadgu Bilig“deki semboller ve temsil ettiği değerler ile ilgili aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?
A)Küntogdı: Hükümdar,Hukuk ve adaleti temsil eder
B)Aytoldı: Vezir, Devleti ve saadeti temsil eder
C)Ögdülmiş: Vezirin oğlu, Aklı temsil eder
D)Ogtildi: Vezir – adaleti ve aklı temsil eder.
E)Odgurmış: Derviş, Kanaat ve akıbeti temsil eder.
6.Aşağıdakilerden hangisinde “Atabetü’l Hakayık” eseri ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) Arapça ve Farsça sözcükler eserde yoğun şekilde yer alsa da Edip Ahmet, eserini herkesin anlayabileceği bir dil ile yazmaya gayret etmiştir.
B) Manzum bir ahlak kitabıdır.
C) Eser, Arap harfleriyle yazılmıştır.
D) Atabetü’l Hakayık, 14 bölümden oluşur. Eserin tamamı 484 dizedir.
E) Âruz ölçüsüyle mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.
7. “Kutadgu Bilig” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) İslami dönemin bilinen ikinci eseridir.
B) Eser, her iki dünyada da mutluluğa kavuşmak için yol gösterici niteliktedir.
C) Hakaniye (Karahanlı) Türkçesi ile yazılarak Hükümdar Tabgaç Buğra Kara Han’a sunulmuştur.
D) Eserin amacı devlet ve toplum yönetiminin nasıl olması gerektiğini öğretmektir.
E) Eserin birçok yerinde eski Türk şiirinin özelliklerinden olan iç kafiye ve aliterasyonlara da yer verilmiştir.
8. Aşağıdakilerden hangisi geçiş dönemi eserlerinden biri değildir?
A) Atabetü’l Hakayık B) Divanü Lugati’t-Türk
C) Kutadgu Bilig D) Divanı Hikmet
E) Muhakemetü’l-Lugateyn
8. yüzyıldan (I) itibaren Türkler arasında Talas Savaşı’nın da etkisiyle İslamiyet hızla yayılmaya başlamıştır. 12. yüzyılda (II) ise Maveraünnehir (III) bölgesinde yaşayan Türkler kitleler halinde İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Karahanlı (IV) hükümdarı Satuk Buğra Han (V) zamanında da İslamiyet resmi din olarak kabul edilmiştir. Bu din ve kültür değişikliği sosyal hayata dolayısıyla edebiyata da yansır.
9.Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
10. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi geçiş dönemine (11. ve 12.yy) ait değildir?
A) Dilde Arapça ve Farsça sözcüklerin görülmesi
B) Şiirlerde hem dörtlük hem de beyit nazım birimlerinin kullanılması
C) Öğüt verici (didaktik) türde eserlerin yazılması
D) Eserlerin yalnızca İslamiyet öncesine ait türlerle oluşturulması
E) Uygur alfabesinin yanında, Arap alfabesinin de kullanılması
İslamiyet’e geçiş döneminin yapıtlarındandır. Diğer yapıtlardan farklı olarak dörtlüklerle ve hece ölçüleriyle yazıl-mıştır. Eserin yazıldığı dönemde bilim dili olarak Arapça, edebiyat dili olarak Farsça kullanılmasına rağmen eserde, Arapça ve Farsça sözcüklere çok az yer verilmiş, Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır.
11.Bu parçada sözü edilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Hikmet B) Seçere-i Türkî
C) Kutadgu Bilig D) Divan-ı Lugati’t-Türk
E) Atabet’ül – Hakayık
(I)Divan-ı Lügati’t-Türk, Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış bir sözlüktür. (II) İslamiyet öncesi edebiyatımızın çeşitli örneklerini (sagu, sav, koşuk) bugünlere taşıyan asıl kaynak eser Divan-ı Hikmet’tir. (III) Atabetü’l-Hakayık, bilginin ve erdemin gerekliliğini anlatmıştır. (IV) Kutadgu Bilig, Hakaniye Türkçesiyle yazılmış bir siyasetnamedir. (V) Atabetü’l-Hakayık, Divan-ı Hikmet din ve ahlak konularını işleyen geçiş dönemi eserleridir.
12.Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
Esirgeyen ve koruyan Allah’ın adıyla,
Allah’ın devlet güneşini Türk burçlarından doğurmuş olduğunu ve Türklerin ülkesi üzerinde göklerin bütün dairelerini döndürmüş olduğunu gördüm. Allah, onlara Türk adını verdi ve yeryüzüne hâkim kıldı. Cihan imparatorları Türk ırkından çıktı. Dünya milletlerinin yuları Türklerin eline verildi. Türkler, Allah tarafından bütün kavimlere üstün kılındı…
13.Yukarıdaki metin geçiş dönemi eserlerinden hangisinin giriş kısmını oluşturur?
A) Atabetü’l Hakayık B) Divanı Hikmet
C) Muhakemetü’l-Lügateyn D) Divanü Lugati’t-Türk
E) Kutadgu Bilig
“Ana dilim üzerinde düşünmeye koyuldum: Türkçenin derinliklerine dalınca gözlerime on sekiz bin âlemden daha yüksek bir âlem göründü. Bu âlemin süsler, bezekler içinde enginleşen göğü, dokuz gökten daha üstündü. Bu erdemler, yücelikler hazinesinin incileri, yıldızlardan daha parlaktı. Bu âlemin bahçesine daldım, gülleri güneşler gibiydi. Her yanında göz görmedik, el ayak değmedik neler neler vardı! Ama bu tılsımın yılanları pek korkunç, bu güllerin dikenleri pek yamandı. Bunları görünce düşündüm ve dedim ki:
Demek bizim Türk ozanları bu korkulu ve üzüntülü şeylerden çekindikleri için Türkçeyi bırakıp boşlamışlar ve böyle göçüp gitmişler!..”
14.Yukarıdaki parçada hangi Türk yazardan bahsedilmektedir?
A) Kaşgarlı Mahmut B) Ferîdüddîn-i Attâr
C) Ali Şir Nevai D) Edip Ahmet Yükneki
E) Ahmet Yesevi
13. yüzyılda (I) kaleme alınmış bir eserdir. Divanü Lügati’t Türk, (II) Türkçe-Arapça (III) bir sözlüktür. Kaşgarlı Mahmut, (IV) Divanü Lügai’t Türk adlı eserini Araplara (V) Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamak için yazmıştır. Eserde Türkçe sözcüklerin ve deyimlerin anlamları yanında, bu sözcük ve deyimlerin içinde geçtiği destan, koşuk, sagu ve savlara; ayrıca Türk boylarını gösteren bir haritaya da yer verilmiştir.
15.”Divanü Lugati’t-Türk” ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
16. “Şecere-i Türkî” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Ebu’l Gazi Bahadır Han, bu eseriyle milli tarihimizin Osmanlı Türklüğü bilgisinden uzak kalmış bir sahasını tanıtmak istemiştir.
B) Şecere-i Türki’de Türk tarihi konu edinilmiş ve bu tarih dokuz bölüm şeklinde anlatılmıştır.
C) Eser, 1864’te Tercüman-ı Ahval gazetesinde tefrika edilmiştir.
D) Eser, destan, anı, tarih karışımı bir eserdir.
E) Çağatay Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılmıştır.
12. yüzyılda mesnevi tarzında yazılmıştır. Didaktik bir eserdir. Gazel ve kaside denilebilecek tarzda şiirler vardır. Eser mesnevi tarzında yazılmıştır. Eserde ayet ve hadislerden yola çıkılarak İslam ahlakı öğretilmeye çalışılmış; ayrıca bilgi, dil, cömertlik, cimrilik, kibir, hırs, alçakgönüllülük, yumuşak huyluluk ve zamanın bozukluğu gibi konular üzerinde de durulmuştur.
17.Yukarıda sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Hikmet B) Kitab-ı Dede Korkut
C) Kutadgu Bilig D) Divan-u Lügat’it Türk
E) Atabetü’l Hakayık
18. Aşağıdakilerden hangisi “Divan-ı Lugati’t – Türk” adlı eserin özelliklerinden biri değildir?
A) Türkçenin ilk sözlüğü, antolojisi, ansiklopedisi ve dil bilgisi kitabıdır.
B) Türklere Arapça öğretmek amacıyla yazılmıştır.
C) Türk kültürü ve yaşayışına dair bilgiler içerir.
D) Kitabın yazıldığı metin Hakaniye lehçesiyle, açıklamaları ise Arapçayla yazılmıştır.
E) Kaşgarlı Mahmut, çalışmalarını 1072 – 1074 yıllarında tamamlayarak Abbasi Halifesi Ebulkasım Abdullah’a sunmuştur.
I. İslamiyet öncesi edebiyatımızın çeşitli örneklerini (sagu, sav, koşuk) bugünlere taşıyan asıl kaynak eser Divan-ı Hikmet’tir.
II. Divan-ı Lügati’t-Türk, Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış bir sözlüktür.
III. Atabetü’l-Hakayık’ın konusu din ve ahlaktır.
IV. Kutadgu Bilig, Hakaniye Türkçesiyle yazılmış bir siyasetnamedir.
V. Atabetü’l-Hakayık, Divan-ı Hikmet din ve ahlak konularını işleyen geçiş dönemi eserleridir.
19. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A)l. B)ll. C) III. D) IV . E)V.
I. İslami esasları hikmetli bir biçimde halka öğretmek amacıyla yazılmış olan eserde, Yesevilik tarikatı ile ilgili bilgiler, cennet ve cennet betimlemeleri, peygamberimizin hayatı ve mucizeleri yer alır.
II. Eserde yalın ve sade bir dil kullanılmıştır.
III. Didaktiktir ve manzum bir eserdir.
IV. Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.
20.Yukarıda sözü edilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divanü Lugati’t-Türk B) Kutadgu Bilig
C) Muhakemetü’l Lügateyn D) Divanı Hikmet
E) Atabetü’l Hakayık
YANITLAR
| 1. | B | 11. | A |
| 2. | C | 12. | B |
| 3. | A | 13. | D |
| 4. | E | 14. | C |
| 5. | D | 15. | E |
| 6. | C | 16. | C |
| 7. | A | 17. | E |
| 8. | E | 18. | B |
| 9. | B | 19. | A |
| 10 | D | 20 | D |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
