Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Aşık tarzı Türk halk edebiyatında, bir kişiyi ya da toplumsal düzeni eleştiren yergi konulu şiirlere ……… denir. Bunun yanı sıra doğa güzelliklerini ya da kadın, at gibi sevilen varlıkları övmek için söylenen şiirlere …… denir. Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan acıları anlatmak amacıyla söylenen şiirlere…..denir.
1.Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Hicviye-güzelleme-taşlama
B) Güzelleme-koçaklama ağıt
C) Taşlama – şarkı- güzelleme
D) Taşlama-güzelleme – ağıt
E) Taşlama-gazel-türkü
Tarikat şeyhlerinin tarikata yeni giren kişileri aydınlatmak için söylediği şiirlere ….. denir. Güney Anadolu Türkmenleri arasında Varsak boyunun özel bir ezgiyle söylediği türkülerden gelişmiş nazım şekline ……. denir. Çoğunlukla sevgi, doğa, güzellik gibi konuların işlendiği şiirler…. denir.
2.Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) ilahi-varsağı-türkü B) nutuk-varsağı-semai
C) varsağı-nutuk-nefes D) nutuk-ilahi- ayin
E) nutuk-nefes- semai
I. Uyak örgüsü
II. Konuları
III. Ölçüsü(Hece)
IV. Dörtlük sayısı
V. Anonim olması
3.Yukarıdakilerden hangisi koşma ile türkünün benzer özelliklerinden biri olamaz?
A) V. B) IV. C) III. D) II. E) I.
I. Koşma
II. Türkü
III. Şarkı
IV. Tuyuğ
V. Nefes
4.Yukarıdakilerden hangisi halk edebiyatı nazım şekillerinden değildir?
A) IV ve V B) II ve IV C) II ve III D) III ve V E) III ve IV
5. Aşağıdakilerden hangisi Aşık Edebiyatı sanatçıları arasında yer almamıştır?
A) Dadaloğlu B) Köroğlu
C) Pir Sultan Abdal D) Aşık Veysel
E) Kayıkçı Kul Mustafa
Cumhuriyet dönemi saz şairidir. Gözlerinin dış aleme kapalı olması ona zengin bir iç dünya sunmuştur. “Halk şiirinin son ustası olarak bilinir”. Halk şiirine yeni bir doğuş ve soluk getirmiştir. Şiirlerinde 20. yüzyılın düşünce ve yaşantısını açıkça yansıtmıştır.Deyişler, sazımdan seçmeler onun eserleridir.
6.Burada tanıtılan halk şairi kimdir?
A) Karacaoğlan B) Aşık Veysel C) Katibi D) Dertli E) Aşık Ömer
7) Aşağıdaki şairlerden bir grup oluşturulursa hangisi dışta kalır?
A) Kaygusuz Abdal B) Aziz Mahmut Hüdai
C) Yunus Emre D) Bayburtlu Zihni,
E) Pir Sultan Abdal
Seyrani
Bayburtlu Zihni
Erzurumlu Emrah
8.Bu ozanların ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Medrese eğitimi almaları
B) Yalnızca hece ölçüsüyle şiir söylemeleri
D) Cumhuriyet Dönemi âşıkları olmaları
E) Mani, türkü, ninni gibi ürünler vermeleri
C) İlahi türünün en güzel örneklerini vermeleri
……… sözcüğünün Türkçede ne zamandan beri kullanıldığını bilmiyoruz. Divanü Lügat’it-Türk’te bu sözcük için “balu balu” tabiri geçmektedir. Genellikle şekil olarak mani tarzındadır. Dinî ve kutsî mahiyette olanlar annenin çocuk sahibi olmakla Allah’a şükrünü dile getirir. Bazı türleri ise annenin bebeğini esirgeme ve himaye duygularını, yavrusu için fedakârlığını yansıtır. Şikâyet, üzüntü ve öfke ifade edenler bebeğin ağlamasından, uyumamasından, annenin onu uyutmak için devamlı sallayarak yorsun düşmesi dolayısıyla öfke ve şikâyetini belirtir. Genellikle 7, 8’li hece ölçüsüyle söylenir.
9.Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
A) Mani B) Tekerleme C) Ninni D) Semai E) Varsağı
Bu terim ile bir törene bağlı olsun olmasın acıklı bir olayı konu alan ve metni de bu olayı hatırlatmaya, bütün yoğunluğuyla yaşatmaya elverişli türkülerin bütünü anlaşılmaktadır. Bunlar insanlığın ortak acısını canlı şekilde anlatan edebî metinlerdir. ………, bir ölüm üzerine belli bir geleneğe uyularak yapılan törenlerde yakılmış ve söylenmiş bir de böyle bir törende yakıldığı halde daha sonra da hatıralarda yaşayan türkü olarak iki anlama gelir.
10.Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
A) Türkü B) Koşma C) Ninni D) Taşlama E) Ağıt
……….. baş uyaklar ve uyaklarla elde edilen ses oyunları ve çağrışımlarla birbirine bağlanıvermiş, belirli bir şiir düzenine uydurulmuş, birbirini tutmaz birtakım hayallerle düşüncelerin sıralanmasından meydana gelmiştir. Beklenmedik hayal oyunlarının boşanıvermesiyle şaşırtmak, eğlendirmek için başvurulan bir söz cambazlığıdır. Bu türün başlıca niteliği herhangi bir konudan yoksun oluşudur. Daha çok nesir şeklindedir; fakat içlerinde şiir dili ve üslubu kendisini gösterir. Anonim halk edebiyatı ürünüdür.
11.Bu parçadaki boşluğa aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
A) Bilmece B) Atasözü C) Tekerleme D) Mani E) Masal
Daha senden gayrı âşık mı yoktur
Nedir bu telaşın vay deli gönül
Dizeleriyle ünlenen 19. yüzyılın “badeli” ozanlarındandır.Sivaslı olan bu halk ozanımız hem aruzu hem de heceyi kullanmıştır. Öksüz ve yetim büyüyen halk ozanımızın asıl adı da Mustafa’dır.
12. Bu parçada tanıtılan halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sümmani B) Pir Sultan Abdal C) Ruhsatı D) Âşık Veysel E) Emrah
13. Aşağıdakilerin hangisi halk öyküleri için söylenemez?
A) Olaylar nesir; duygular nazım yoluyla anlatılır
B) Ferhat ile Şirin, Kerem ile Aslı, Arzu ile Kanber ünlü halk öyküleridir.
C) Aşk ve kahramanlık konuları işlenir.
D) Anlatımda “Aldı sazı bakalım ne dedi? gibl kalıplaşmış sözlere yer verilir.
E) Öyküler bilindik bir dua ile başlar.
14. Aşağıdakilerin hangisi halk edebiyatı ürünlerinden değildir?
A) Atasözleri B) Kasideler
C) Dede Korkut Hikâyeleri D) Tekerlemeler
E) Koşmalar
15. Aşağıdakilerin hangisi halk edebiyatının sözlü kaynaklarından değildir?
A) Masallar B) Bilmeceler
C) Halk fıkraları D) Divan-ı Lügat-it Türk
E) Seyirlik oyunlar
(I)Koşma, halk şiirimizin en yaygın türüdür. Daha çok, 11’li hece ölçüsüyle söylenir ve konularına göre sınıflandırılır. Doğanın güzelliklerini övenlerine (II)”güzelleme”, yiğitlik üzerine söylenenlerine (III)“koçaklama”, bir kişinin ya da toplumun aksak ve kötü yönlerini yerenlerine (IV)”taşlama”, ölüm karşısında duyulan acıyı anlatanlarına (V)“varsağı” adı verilmektedir.
16.Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
17. Aşağıda verilen Halk ozanlarından hangisi bütün şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır?
A) Gevheri B) Dertli C) Dadaloğlu D) Yunus Emre E) Seyrani
18. Halk şiiriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Daha çok, hecenin altılı, dokuzlu, on ikili kalıpları tercih edilmiştir.
B) Nazım şekli olarak mani, koşma, varsağı, semai, destan v.s. kullanılmıştır.
C) Gözleme, somut benzetmelere dayalı bir anlatım vardır.
D) Halkın anlayabileceği yalın bir dil kullanılmıştır.
E) Şiirlere genel olarak yarım uyak hakimdir.
Yiğit olan yiğit kurt gibi bakar
Düşmanı görünce ayağa kalkar
Kapar mızrağını meydana çıkar
Yiğidin ardında duran olmalı
19.Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mani B) Koşma C) Varsağı D) Ninni E) Semai
Adalet kalmadı hep zulüm doldu
Geçti şu baharın gülleri soldu
Dünyanın gidişi acayip oldu
Koyun belli değil, kurt belli değil
20.Bu dörtlük halk edebiyatının hangi nazım türüne ait olabilir?
A) Mani B) Güzelleme C) Koçaklama D) Taşlama E) Semai
……, düz yazıdan çok, şiirin görüldüğü bir edebiyattır. Bu edebiyat, sözlü geleneğe dayanır. Şiirler, saz eşliğinde doğaçlamayla (o anda) söylenir. Şiirler işlenen konulara göre, güzelleme, koçaklama, taşlama; biçimlerine göre koşma, mani, semai, türkü gibi adlar alır. Dil, halkın konuştuğu Türkçedir.
21.Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Tekke Edebiyatı B) Halk Edebiyatı
C) İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı D) Divan Edebiyatı
E) Anonim Edebiyat
Ben giderim adım kalır
Dostlar beni hatırlasın
Düğün olur bayram gelir
Dostlar beni hatırlasın
22.Bu dörtlük aşağıdaki şairlerden hangisine ait olabilir?
A) Mevlana B) Seyrani C) Gevheri D) Âşık Veysel E) Pir Sultan Abdal
Kırımlıdır. Divan şiirinden etkilenmiş, hecenin yanında aruzla da şiirler yazmıştır. Şiirlerinden Şam’a, Arabistan’a gittiği anlaşılmaktadır, iyi bir eğitim görmüştür. Türkü ve koşmalarında bile yabancı sözcükler görülür. Asıl başarısı, âşık tarzı şiirlerindedir. Bazı şiirleri başkaları tarafından bestelendi. Kendi adıyla bilinen bir de makam vardır.
23.Bu parçada sözü edilen Halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kazak Abdal B) Karacaoğlan C) Dadaloğlu D) Dertli E) Gevheri
Devrinin en önemli şairlerindendir. Önceleri sazıyla ustaların şiirlerini çalıp söylerken sonra kendi deyişlerini söylemeye başlamıştır. Hem aruz hem hece ölçüsünü kullanmıştır. Hece ile yazdığı şiirlerde daha başarılıdır.Semai ve koşmalarında çok başarılıdır. Divan edebiyatından etkilenmiş, gazel, murassa, muhammes tarzında şiirler yazmıştır. 1860’ta Niksar’da yaşamını yitirmiştir.
24.Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
A) Erzurumlu Emrah B) Kazak Abdal
C) Pir Sultan Abdal D) Aşık Gevheri
E) Kaygusuz Abdal
Başım ayık değil kederden yastan
Ah ettikçe duman çıkıyor baştan
Haraba yüz tuttu bezm-i gülistan
Yayla belli değil, yurt belli değil
25.Bu dizelerde aşağıdaki türlerden hangisine özgü nitelikler ağır basmaktadır?
A) Ağıt B) Mersiye C) Taşlama D) Güzelleme E) Semai
19. yüzyıl Halk şairlerindendir. Türkmenlerin Avşar boyundandır. O dönemde Türkmenlerin göçebelikten kurtarılıp yerleşik hayata geçirilmek istenmesine karşı çıkmış ve Türkmenlerle birlikte savaşmıştır. Bu nedenle onun şiirlerinde savaş, kahramanlık ve yiğitçe söyleyiş temaları dikkati çeker. Göçebe boylarının direniş öyküsü ve derebeyi-aşiret savaşları şiirinin ana temalarıdır.( Bir elinde sazı bir elinde tüfeği olan isyanlara da katılmış bir halk ozanıdır.) Koşma, semai, varsağı ve destan türlerinde şiirler söyleyen sanatçı, asıl kişiliğini türkülerinde göstermiştir.
26.Bu parçada sözü edilen halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kazak Abdal B) Pir Sultan Abdal
C) Kayıkçı Kul Mustafa D) Karacaoğlan
E) Dadaloğlu
YANITLAR
| 1. | D | 14 | B |
| 2. | B | 15. | D |
| 3. | A | 16 | E |
| 4. | E | 17. | C |
| 5. | C | 18 | A |
| 6. | B | 19. | B |
| 7. | D | 20. | D |
| 8. | A | 21. | B |
| 9. | C | 22 | D |
| 10 | E | 23 | E |
| 11 | C | 24 | A |
| 12 | A | 25 | C |
| 13 | E | 26 | E |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
