Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
13. yüzyılda (I) kaleme alınmış bir eserdir. Divanü Lügati’t Türk, (II) Türkçe-Arapça (III) bir sözlüktür. Kaşgarlı Mahmut, (IV) Divanü Lügai’t Türk adlı eserini Araplara (V) Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu kanıtlamak için yazmıştır.
1.”Divanü Lugati’t-Türk” ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2. Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut hikayelerinin özellikleri içinde yer almaz?
A)Aliterasyona dayalı, akıcı, lirik bir dile sahiptir.
B)On iki öyküden oluşmuştur.
C)Nazım ve nesir iç içedir.
D)Öykülerin yazarı Aprınçur Tigin’dir.
E)13. ve 14. yy.larda Doğu Anadolu’daki Oğuz Türkleri arasında oluşmuştur.
3. “Şecere-i Türkî” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Eser, destan, anı, tarih karışımı bir eserdir.
B) Çağatay Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarılmıştır.
C) Eser, 1864’te Tercüman-ı Ahval gazetesinde tefrika edilmiştir.
D) Ebu’l Gazi Bahadır Han, bu eseriyle milli tarihimizin Osmanlı Türklüğü bilgisinden uzak kalmış bir sahasını tanıtmak istemiştir.
E) Şecere-i Türkî’de Türk tarihi konu edinilmiş ve bu tarih dokuz bölüm şeklinde anlatılmıştır.
4. “Kutadgu Bilig” eserindeki semboller ve temsil ettiği değerler ile ilgili aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?
A) Odgurmış: Vezirin kardeşi, din adamıdır – akıbeti temsil eder.
B) Küntogdı: Hükümdar – doğruluk ve adaleti temsil eder.
C) Aytoldı: Vezir – saadeti, mutluluk ve bahtı temsil eder.
D) Ögdülmiş: Vezirin oğlu – akıl ve anlayışı temsil eder.
E) Ogtildi: Vezir – adaleti ve aklı temsil eder.
5. Aşağıdakilerden hangisi destan geleneğinden halk öykücülüğüne geçiş döneminin ürünüdür?
A) Kutadgu Bilig B) Kitab-ı Dede Korkut
C) Divan-ı Lûgat’it Türk D) Şecere-i Türkî
E) Atabet’ül Hakayık
6. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A)“Şecere-i Türkî” Anadolu dışında yazılmış bir eserdir.
B)“Muhakemet’ül Edep” adlı eserde Arapçanın Farsça-dan üstünlüğü konu edilmiştir.
C)“Muhakemet’ül Lugateyn” 15. yüzyılda Ali Şir Nevai tarafından yazılmıştır.
D)Türk edebiyatının ilk yazılı belgeleri “Orhun Yazıtları”dır.
E) İlk siyasetname özelliği taşıyan eser “Kutadgu Bilig”dir.
7.Aşağıdakilerden hangisinde “Atabetü’l Hakayık” eseri ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) Atabetü’l Hakayık, 14 bölümden oluşur. Eserin tamamı 484 dizedir.
B) Eser üzerindeki tek çalışma Reşit Rahmeti Arat tarafından yapılmıştır.
C) Arapça ve Farsça kelimeler eserde yoğun şekilde yer alsa da Edip Ahmet, eserini herkesin anlayabileceği bir dil ile yaz-maya gayret etmiştir.
D) Kaşgar şivesiyle yazılmış eserin ilk yazma nüshası İstanbul’daki Ayasofya Kütüphanesi’nde yer almaktadır.
E) Eser, Arap harfleriyle yazılmıştır.
8. “Kutadgu Bilig” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) İslami dönemin bilinen ikinci eseridir.
B) 1070’te Doğu Karahanlı hakanı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
C) Eserin amacı devlet ve toplum yönetiminin nasıl olması gerektiğini öğretmektir.
D) Eser, her iki dünyada da mutluluğa kavuşmak için yol gösterici niteliktedir.
E) Eser “Mutluluk veren bilgi ya da devlet olma bilgisi” anlamlarına gelmektedir.
9.Aşağıdakilerden hangisi geçiş dönemi eserlerinden biri değildir?
A) Kutadgu Bilig B) Divanü Lugati’t-Türk
C) Atabetü’l Hakayık D) Mantıku’t–Tayr
E) Divanı Hikmet
8. yüzyıldan (I) itibaren Türkler arasında Talas Savaşı’nın da etkisiyle İslamiyet hızla yayılmaya başlamıştır. 12. yüzyılda (II) ise Maveraünnehir (III) bölgesinde yaşayan Türkler kitleler halinde İslamiyet’i kabul etmişlerdir. Bu din ve kültür değişikliği sosyal hayata dolayısıyla edebiyata da yansır. Karahanlı (IV) hükümdarı Satuk Buğra Han (V) zamanında da İslamiyet resmi din olarak kabul edilmiştir.
10.Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11.Aşağıdakilerden hangisi sözlü edebiyat’ın özelliklerinden biri değildir?
A) Uyak, yarım uyaktır; cinaslardan, rediflerden yararlanılır.
B) Düz yazıyla önemli ürünler verilir.
C) Başlangıçta söyleyeni bilinse de zamanla bu ürünler, halkın ortak malı olur.
D) Konular, günübirlik yaşamdan alınır.
E) Anonim ürünlerdir.
12.Türkçenin ilk gramer kitabı olarak kabul edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şecere-i Türki B) Divanı Hikmet
C) Divanü Lugati’t-Türk D) Atabetü’l Hakayık
E) Muhakemetü’l-Lügateyn
I. Karahanlı Devleti zamanında yaşamıştır.
II. Temel eğitimini Balasagun’da almıştır.
III. Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyi yazmıştır.
IV. Türk edebiyatında ilk nazım şeklini (mesnevi) kullanmıştır.
13.Yukarıda sözü edilen kişi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Yusuf Has Hacip B) Edip Ahmet Yükneki
C) Ahmet Yesevi D) Kaşgarlı Mahmut
E) Mevlana
14.”Divanü Lugati’t-Türk” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Türk lehçelerinde yer alan harflerin alfabe sıralarına göre tanzim edilmiş eserde örnek cümleler de yer almıştır.
B) Birden fazla yazma nüshası vardır.
C) Eserin düzyazı ile yazılmış olması onu diğer eserlerden ayırır.
D) Eserde yer alan sagu ve koşuk gibi şiir parçaları eserde nazmın da olduğunu gösterir.
E) Eserin içerisinde hece ölçüsüyle yazılmış birçok dörtlük yer almaktadır
11. yüzyıldan (I) itibaren İslamiyet etkisindeki ilk büyük eserler verilmeye başlanır. 19. yüzyılda (II) Batılaşmanın önemli etkilerine kadar geçen dönem “İslami Dönem Türk Edebiyatı” (III) olarak adlandırılır. Bu dönemde Arap (IV) ve Fransız (V) kültürü ile estetiği, edebi zevki saray çevresinde rağbet görmeye başlamıştır.
15.Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
16. Aşağıdakilerden hangisi Divan-ı Lûgat’it Türk için söylenemez?
A)Kaşgarlı Mahmut tarafından 13. yüzyılda kaleme alınmıştır.
B)İçinde sözlü edebiyat dönemine ait örnekler vardır.
C)Sözcüklerin işleniş yöntemi bakımından bir ansiklopediyi de andırmaktadır.
D)Türk dilinin ilk sözlüğüdür.
E)Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır
17. Türk lehçeleriyle ilgili aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi doğru değildir?
A) XI. yüzyıldan sonra Oğuzca Anadolu, Azerbeycan, İran’da geniş bir alana yayılır.
B) Oğuzca ilk ürünlerini on üçüncü yüzyılda verir.
C) Osmanlı egemenliğinin başlamasıyla Oğuzca, Anadolu ve Azeri lehçelerine ayrılır.
D) İlk İslamî ürünler Azeri lehçesiyle verilir.
E) Anadolu Türkçesi Halk, Divan edebiyatı olmak üzere iki koldan oluşumunu sürdürür.
Manzum bir eserdir. (I) Beyit nazım birimi ile yazılmış olan eser, 6645 beyitten oluşur. (II) İranlılara ait Şehname’nin vezni olan fa’ülün /fa’ûlün/fa’ûlün/fa’ûl aruz kalıbıyla yazılmıştır. (III) Eserin son kısmında 124 beyitten oluşan bir kaside ve 173 dörtlük yer alır. (IV) Eser, ilk kaside örneği sayılır. (V)
18.”Kutadgu Bilig“ ile ilgili yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
19. Aşağıdakilerden hangisinde “Kutadgu Bilig”de değinilmemiştir?
A) Erdemlilik – görgü kuralları
E) Din – felsefe – edebiyat
C) Arapça’nın yetersizliği – Türkçe’nin zenginliği
D) Devlet – siyaset – yasa – töre
E) Eğitim – öğretim – bilim
“1069 – 1970’te tamamlanıp dönemin hükümdarına sunulmuştur. Eski Doğu ve Hint eserlerini bu kitap ‘alegorik’ olup, atasözleri, bilgece deyimlerle süslenmiş, dört kişi arasında geçen diyaloglu bir sahne oyununa benzer.”
20.Bu parçada söz edilen eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan ü Lügat’it Türk – Kaşgarlı Mahmut
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Atabet’ül Hakayık – Edip Ahmet
D) Divan – ı Hikmet – Ahmet Yesevi
E) Muhakemetü’l Lügateyn – Ali Şir Nevaî
Eserde yer alan şiirlerin hepsi A.Yesevi’ye aittir.(I) Eserdeki şiirlerin birçoğunda zikir ritmi mahiyetinde hareketli bir üslup söz konusudur.(II)İstifham ve tecahülü arif sanatına çok fazla başvurulmuştur.(III) Eserde 144 hikmet ve 1 münacaat yer almaktadır. (IV) Eserin ortaya çıkmasından sonra İslamiyet göçebe Türk toplulukları arasında yayılma imkânı bulmuştur. (V)
21.Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde “Divan-ı Hikmet” ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
22.Arap harfleriyle yazılan Türkçe sözcüklerin Arap alfabesine göre sıralandığı geçiş dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig B) Divanü Lugati’t-Türk
C) Muhakemetü’l-Lügateyn D) Atabetü’l Hakayık
E) Divanı Hikmet
23. Anadolu’da İslamiyet’in yaygınlaşmasında aşağıdaki eserlerden hangisi diğerlerine göre daha etkili olmuştur?
A) Mantıku’t Tayr B) Şecere-i Türkî
C) Kutadgu Bilig D) Atabetü’l Hakayık
E) Divanı Hikmet
24. “Kutadgu Bilig” ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Dört ana karakter etrafında geçen diyaloglar eserin esasını oluşturur.
B) Eserde alegorik (sembolik) bir anlatım vardır.
C) Kutadgu Bilig üzerinde en önemli çalışmayı Muharrem Ergin yapmıştır.
D) Eser, Allah, Hz. Muhammed (SAV), dört halife ve Buğra Han’ın methiyle başlar.
E) Eser, 1069-1071 yıllarında Balasagunlu Yusuf Has Hacib tarafından yazılmıştır.
” XI. yüzyılda ……….. ünlü sözlüğü Divan-ı Lügat-it Türk’te Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu delilleriyle göstermek ister. XV. yüzyılda ……… de Muhakemet-ül Lü-gateyn adlı eseriyle Türkçeyi Farsçayla karşılaştırmış ve Türkçenin üstünlüğünü ortaya koymuştur. ”
25.Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Yusuf Has Hacip – Ferîdüddîn-i Attâr
B) Yusuf Has Hacip – Fuat Köprülü
C) Edip Ahmet – Muallim Naci
D) Kaşgarlı Mahmut – Ali Şir Nevai
E) Kaşgarlı Mahmut – Ebu’l Gazi Bahadır Han
XI. yüzyıl seçkinler edebiyatının ilk eserlerinden olan “Güç ve kutsallık, mutluluk veren bilgi” anlamına gelen adıyla “Siyasetname” türünün en eski ürünlerinden biri olan bu eser, devlet yönetiminin amaç ve yöntemlerini, yurt ve halk için yararlı bilgi ilkelerini, toplum yaşamındaki temel ögeleri açıklayan bir öğüt ve hikmet manzumesidir.
26.Bu paragrafta sözü edilen eser ve eserin azarı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Divan-ı Lügat-it Türk – Kaşgarlı Mahmut
B) Atabet’ül Hakayık – Edip Ahmet
C) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
D) Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevî
E) Muhakemet-ül Lügateyn – Ali Şir Nevaî
YANITLAR
| 1. | A | 14 | D |
| 2. | D | 15 | E |
| 3. | C | 16 | A |
| 4. | E | 17 | D |
| 5. | B | 18 | E |
| 6. | C | 19 | C |
| 7. | E | 20 | B |
| 8. | A | 21 | A |
| 9. | D | 22 | B |
| 10 | B | 23 | E |
| 11 | B | 24 | C |
| 12 | C | 25 | D |
| 13 | A | 26 | C |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
