Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
Toroslarda yaşayan Türkmen boyları arasında yetiştiği tahmin edilen şair, aşk ve doğa konularında şiirler söylemiştir. Yalın bir dili vardır. Şiirlerinde tasavvufa ve dinî konulara yer vermemiş; divan şiirinden hiç etkilenmemiştir. Duygularını, yaşadıklarını, düşüncelerini içten, gerçekçi ve özgün bir şiir yapısı içinde anlatır.Şiirlerini hece ölçüsü ile söylemiştir. Âşık edebiyatının duygu yönünden en zengin ve güçlü şairidir. Koşma, semai, ara sıra da destan söylemiştir. Kendinden sonra gelen âşık edebiyatı şairlerini etkilemiştir.
1.Bu parçada sözü edilen halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Köroğlu B) Karacaoğlan C) Âşık Ömer D) Pir Sultan Abdal E) Gevheri
Bizim köyün yolları
Çamurluktur kayarsın
Bizim köyün kızları
Dalgacıdır yanarsın
2.Bu dörtlüğün biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan B) Varsağı C) Destan D) Koşma E) Mani
3. Aşağıdakilerden hangisi halk masallarının özelliklerinden biri değildir?
A) Genellikle manzum olarak yazılması
B) Anlatımda genellikle geniş zaman veya öğrenilen geçmiş zaman kipi (-miş eki) kullanılması
C) Anlatım kısa ve yoğun olması
D) Yer ve zaman kavramlarının belirsiz olması
E) Genellikle iyilik-kötülük, adalet-zulüm gibi zıt durumların temsilcisi olan kişilerin mücadelelerinden söz edilmesi
4. Aşağıdakilerden hangisi halk şiirinin özelliklerinden biri değildir?
A) Şiirlerde birim değeri genellikle dörtlüktür.
B) Divan edebiyatındaki kadar olmasa da söz sanatlarına ve kalıplaşmış söyleyişlere yer verilmiştir.
C) Bütün şiirler düz uyak düzeniyle söylenir.
D) Genellikle yarım uyak kullanılır.
E) Şiirler genellikle belli bir ezgiyle söylenmiştir.
Âşık edebiyatında yüzyıllar boyu yaşatılan geleneklerin en önemlilerinden biri de usta-çırak geleneğidir. Âşıklar genellikle bir usta aşığın yanında onun çırağı olarak yetenekleri ölçüsünde olgunlaşırlar. Gelenek gereği icracılık ve aşığın şairlikteki ustalığı için üstad da denilen bir âşığın yanında ders almaları gerekmektedir. Genç aşığın ustasının yanında çok büyük bir sabır göstermesi gerekmektedir. Sabrın sonunda çırak ustasının hayır duasını alarak tek başına halk önüne çıkma iznine kavuşur.
5.Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Aşığın şairlikte ustalık kazanması için bir üstadın yanında yetişmesi gerekir.
B)Âşık edebiyatında usta çırak geleneği yüzyıllar boyu yaşatılmıştır.
C)Uzun süren çıraklık sonrasında, âşık ustasının onayını alarak halk önüne çıkar.
D) Zamanla olgunlaşan âşık, ustasına sazla meydan okur.
E)Âşık, ustanın yanında yeteneği ölçüsünde olgunlaşır.
6.”İlahi” nazım biçimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Genelde dörtlüklerden oluşur.
B) Divan edebiyatı nazım şeklidir.
C) Hem hece hem de aruzla yazılan örnekleri vardır.
D) Belirli bir ezgiyle söylenir.
E) Hecenin 7li-11li kalıbıyla belli bir ezgiyle söylenen coşkulu şiirlerdir.
7. Aşağıdakilerden hangisinde verilenlerin tümü, “Anonim Halk Edebiyatı” ürünlerinden oluşmaktadır?
A) Türkü – ninni – mani – semai- bilmeceler
B) Nefes – mani – ağıt – destan-tekerlemeler
C) İlahi – mani – destan – koçaklama- türkü
D) Mani – ninni – türkü – ağıt- deyimler
E) Koşma – semai – varsağı – destan– ağıt
8. Aşağıdakilerden hangisi “halk şiiri”nin özellikleri arasında yer almaz?
A) Genellikle yarım kafiye kullanılır.
B) Aşk, ölüm, hasret, doğa sevgisi, yiğitlik gibi konular işlenir.
C) Halk şiiri, sözlü gelenek içinde, çoğunlukla da irticalen oluşturulumuştur.
D) Türkiye Türkçesinin ortak sözcüklerinin yanında yöresel söyleyişlere yer verilmiştir.
E) Sanatlı ve yer yer oldukça ağır bir dil kullanılır.
Yürü bre Bulgar dağı
Hemen dağlar sende m’olur
Yaylalı sünbüllü yurtlar
Büyük evler sende m’olur
9.Bu dörtlüğüm nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Varsağı B) Ağıt C) Koşma D) Türkü E) Semai
Âlemi tan eder yanına varsan
Seni de yanıltır mesele sorsan
Bir cim bile çıkmaz karnını yarsan
Meclise gelir de erkân beğenmez
10.Bu dörtlük aşağıdaki halk şiiri ürünlerinin hangisinden alınmıştır?
A) Varsağı B) Şarkı C) Taşlama D) Semai E) Mani
Bahar gelir, tabiata can gelir
Çağlar pınar, ovalara kan gelir
Yüreklere; sevinç, neşe, şan gelir
Gülleri dirilir Karacoğlan’ın
11.Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Koşma türünün özelliklerini taşımaktadır
B) Sanatlı bir söyleyişe yer verilmiştir.
C) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
D) Dizeler aaab şeklinde kafiyelenmiştir.
E) Tam uyak ve redif kullanılmıştır.
18. yüzyılın sonlarında yaşamıştır. Halk ozanlarının memurluk yapmış ender tiplerinden birisidir. Hem hece hem de aruz ölçüsünü kullanmış; fakat aruzla yazdığı şiirlerde başarılı olamamıştır. Çözdüğü bir muamma ile ünlenmiştir. Divan ve tekke edebiyatlarını iyi bilir. Fuzûlî, Âşık Ömer, Gevheri gibi şaiirlerin etkilerini taşır.Bektaşi geleneğine bağlıdır. Toplumsal yergi ve şathiyeleriyle tanınır.
12.Bu parçada sözü halk ozanı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Köroğlu B) Dadaloğlu C) Gevheri D) Dertli E) Karacaoğlan
13. Aşağıdakilerin hangisinde verilenlerin tümü âşık edebiyatı nazım şekilleridir?
A) Koşma – varsağı – semai – destan
B) Güzelleme – mani – semai – nefes
C) Varsağı – şarkı – türkü – taşlama
D) Destan – mani – koşma – ağıt
E) Koçaklama – ağıt – ilahi – varsağı
XX. asırda yaşamış; küçük yaşta gözlerini kaybettiği için kendini sazına vermiştir. İnsan, yurt ve toprak sevgisini değişik bir üslupla dile getirmiştir.Şiirlerinde sade bir dil kullanmıştır. Halk şiirinin son büyük ustası olarak anılır. Şiirlerinde 20. yüzyılın düşünce ve yaşantısını açıkça yansıtmıştır.Şiirlerinin bir kısmı “Dostlar Beni Hatırlasın” adlı kitapta toplanmıştır.
14.Bu parçada sözü edilen şair, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Köroğlu B) Pir Sultan Abdal C) Âşık Ömer D) Karacaoğlan E) Âşık Veysel
15. Varsağı ve semaiyi karşılaştıran aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) En az 3 en fazla 5 dörtlüktür.
B) Son dörtlükte aşığın adı ya da mahlası geçer.
C) İlk dörtlüklerinde “bre, behey” gibi ünlemler bulunur.
D) Kendilerine özgü ezgileri vardır.
E) * 4 + 4 =8 li hece ölçüsüyle yazılır.
Bir söz ile ben tuzağa tutuldum
Bu garip ellerde yaktı nar beni
Hasretin narına yandım kül oldum
Ahu gözlüm ne haldeyim gör beni
16.Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Çapraz uyak düzeniyle yazılmıştır.
B) Semai türünün özelliğini taşımaktadır.
C) Benzetme sanatından yararlanılmıştır.
D)11’li hece ölçüsü kullanılmıştır.
E) Yarım uyak kullanılmıştır.
17.Aşağıda verilen kavramlardan hangisi yanlış açıklanmıştır?
A) Koşuk: İslam öncesinde “sığır” denen sürek avları sırasında söylenen, aşk, doğa, yiğitlik konulu şiirlerdir.
B) Hamse: Aynı şairin mesnevi türünde verdiği beş eserin genel adıdır.
C) Akrostiş: Bir görüntü, bir yaşantı veya bir davranışın daha iyi kavranmasını sağlamak için göz önünde simgelerle canlandırıp dile getirilmesidir.
D) Sagu: “Yuğ” adındaki ölüm törenlerinde, ölen kişilerin ardından duyulan acıları dile getiren şiirlerdir.
E) Cönk: Halk ozanlarının şiirlerini bir araya getirdiği defterlerdir.
Tekke edebiyatımızın önemli şairlerindendir. XIII. yüzyılda yaşamıştır, Türkistan’ın Nişabur şehrinde doğmuştur. Ahmet Yesevi’nin isteğiyle Anadolu’ya gelmiştir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması yolunda büyük çaba sarf etmiştir. Yeniçeriler tarafından Pir olarak kabul edilir.Bilinen en önemli yapıtı sohbetler anlamındaki “Makalat”tır. Hz. Âdem’in yaratılışı, Şeytan ve şeytani işler, Allah’ın birliği gibi konuları ele almıştır.
18.Bu parçada sözü edilen tekke şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kaygusuz Abdal B) Pir Sultan Abdal
C) Hacı Bayram-ı Veli D) Hacı Bektaş-ı Veli
E) Mevlana
19. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) Deme :Alevi-Bektaşi tekkelerinde, tekkenin inançlarını, sorunlarını konu edinen şiirlere verilen addır.
B) Semai: Bektaşi şairlerinin söylediği, tasavvuftaki vahdet-i vücut düşüncesini anlatan şiirlere denir.
C) Nutuk :Tekke edebiyatında pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren dervişlere tarikat derecelerini ve tarikat kurallarını öğretmek için söyledikleri şiirlere denir.
D) İlahi: Allah’ı övmek ve ona yalvarmak için yazılan dini şiirlere denir
E) Şathiye:Bektaşi-Alevi şairlerinin, inançlardan teklifsizce, alaylı bir dille söz eder gibi söylediği mizahi manzumelere denir.
Zamandan ve kişilerden şikâyet etme, eksiklikleri söyleme kısaca eleştiri içerikli şiirlere Divan edebiyatında ….., Batı edebiyatında ……, halk edebiyatında ….. denir.
20.Yukarıda boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangi-sinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?
A) hiciv – satir – taşlama
B) satir – hiciv – yergi
C) satir – taşlama – hiciv
D) yergi – hiciv – taşlama
E) taşlama – hiciv – satir
YANITLAR
| 1. | B | 11 | B |
| 2. | E | 12 | D |
| 3. | A | 13 | A |
| 4. | C | 14 | E |
| 5. | D | 15. | C |
| 6. | B | 16 | B |
| 7. | D | 17 | C |
| 8. | E | 18 | D |
| 9. | A | 19 | B |
| 10 | C | 20 | A |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
