Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
1. Aşağıdaki eser-yazar eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
B) Divanü Lugati’t-Türk – Kaşgarlı Mahmut
C) Divanı Hikmet – Yunus Emre
D) Atabatül Hakayık – Edip Ahmet Yükneki
E) Muhakemetü’l Lügateyn – Ali Şir Nevai
Yapıtta, bilginin faziletleri ön plana çıkarılıp bilgisizliğin de zararları dile getirilir. Eser, yüce Allah’a övgüyle başlar. Bu övgüden sonra peygamber, dört halife övülür. Sonrasında kitabın yazılış amacı belirtilir. Bilginin yararı, cehaletin kişilere verdiği zarar, cimriliğin yerilmesi, cömertliğin ön plana çıkarılması, dünyanın aldatıcılığı, kibrin zararları hem yapıtın yazılış amacını dile getirir hem de yapıtta önemle üzerinde durulan konuları oluşturur.Bütün erdemlerin, edeplerin başı olarak dil gösterilir. İnsanın pişman olmaması için mutlaka düşünerek konuşması gerektiği hususu üzerinde durulur.
2.Yukarıda sözü edilen geçiş dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig B) Divanı Hikmet
C) Muhakemetü’l-Lügateyn D) Divanü Lugati’t-Türk
E) Atabetü’l Hakayık
Kutadgu Bilig, ………. Türkçesiyle ………. nazım biçiminde yazılmıştır. 6645 beyitten oluşur. Bu beyitlerin bir bölümü atasözü niteliğindedir. Padişah Kün Togdı doğruluk ve adaleti; Vezir Ay Toldu mutluluğu ve bahtı; oğlu Ögdülmüş akıl ve anlayışı temsil eder. Bu kişiler kendi aralarında konuşarak gerçeklere varmaya çalışırlar. Kutadgu Bilig ……. türünün Türk edebiyatındaki ilk örneğidir.
3.Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerin hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) Azeri – kaside – velayetname
B) Hakaniye – mesnevi – siyasetname
C) Oğuzca – gazel – gazavatname
D) Hakaniye – kaside – surname
E) Azeri – mesnevi – siyasetname
4.Aşağıdakilerden hangisi Kitab-ı Dede Korkut‘a ait bir özellik değildir?
A) Dede Korkut tarafından yazılmıştır.
B) Nazım ve nesir karışık yazılmıştır.
C) Oğuz boylarının gelenek ve göreneklerini, savaşlarını anlatır.
D) Anlatım açık, yalın ve durudur. Kesinlik ifade eder
E) Destandan halk hikâyesine geçiş dönemi ürünüdür.
5.Aşağıdakilerden hangisi Kutadgu Bilig ve Atabet-ül Hakayık‘ın özelliklerinden biri değildir?
A) Mesnevi tarzında yazılmış olmaları
B) Didaktik eser olmaları
C) Hakaniye Türkçesiyle yazılmış olmaları
D) Sembolik eser olmaları
E) Hem beyit hem de dörtlükten oluşmuş olmaları
Bu eser, yalnız bir sözlük değil; İslâm’dan öncesi Türk edebiyatını, tarihini, coğrafyasını, folklorunu, mitolojisini aydınlatan ansiklopedik niteliktedir. Bilindiği üzere, XI. yüzyıl hemen bütün İslâm ülkelerinde Türklerin egemen olduğu bir dönemdir. Karahanlılar devletinin, özellikle Büyük Selçuk imparatorluğumun askerlikçe ve uygarlıkça en parlak zamanı bu dönem içerisindedir. O tarihlerde Türklerin egemenliğindeki uluslar dilini öğrenmek ihtiyacını duyuyorlardı. Bu eser, işte bu maksatla, yani yabancılara Türkçeyi öğretmek amacıyla 1073-1077 tarihleri arasında Bağdat’ta yazılmış bir sözlüktür.
6.Bu parçada sözü edilen yapıt ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevi
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Divan-ı Lügat’it Türk – Kaşgarlı Mahmut
D) Babürname – Babür Şah
E) Atebet’ül Hakayık – Edip Ahmet Yükneki
7. Aşağıdaki eser – yazar eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Divan ü Hikmet – Ahmet Yesevî
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Divan ü Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut
D) Atabet’ül Hakayık – Edip Ahmet Yüknekî
E) Muhakemet’ül Lügateyn – Yunus Emre
8.Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A)Türk edebiyatının ilk yazılı belgeleri “Orhun Yazıtları”dır.
B) “ Babürname” adlı eserde Arapçanın Farsçadan üstünlüğü konu edilmiştir
C)“Muhakemet’ül Lugateyn” 15. yüzyılda Ali Şir Nevai tarafından yazılmıştır.
D)“Şecere-i Türkî” Anadolu dışında yazılmış bir eserdir.
E) İlk siyasetname özelliği taşıyan eser “Kutadgu Bilig” dir.
9. Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig adlı eseri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.
B) Hakaniye lehçesiyle yazılmış olup Arapça sözcükler de içermektedir.
C) Dört kişinin karşılıklı konuşmaları üzerine kurgulanmıştır.
D) Hece ölçüsüyle dörtlükler halinde yazılmıştır
E) İslam etkisindeki ilk eserlerdendir.
Türkçenin ilk sözlüğü ve dil bilgisi kitabıdır. İçindekiler bakımından devrinin dili, tarihi, coğrafyası ve sosyolojisi hakkında değerli bilgilerle zengin bir milli kültür hazinesidir. Türk dilini Araplara öğretmek amacıyla yazılmış, bu sebeple Arap diliyle kaleme alınmıştır. Arapça olmakla beraber içinde o devir Türk Halk edebiyatından ve halk dilinden alınmış çok sayıda şiir örnekleri, Türkçe deyimler ve atasözleri vardır. Bunlar arasında koşuklar, sagular, destan parçaları vardır.
10.Bu paragrafta sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Lügati’t B) Divan-ı Hikmet
C) Türk Atabetü’l Hakayık D) Kutadgu Bilig
E) Muhakemetü’l Lügateyn
Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılan bu eser, hakikatlerin eşiği anlamına gelir. 46 beyit ve 101 dörtlükten oluşur. Aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Eserin konusu tamamen dini ve ahlakidir. yazar, didaktik bir vaaz ve nasihat kitabı yazmak istemiştir. Eserde dindarlığın faziletlerinden, ilmin mutluluğa götüren yol olduğundan söz edilir.
11.Bu paragrafta sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Atabetü’l Hakayık B) Kutadgu Bilig
C) Muhakemetü’l Lügateyn D) Divan-ı Hikmet
E) Divan-ı Lügati’t Türk
(I)Kutadgu Bilig “Kutluluk bilgisi, saadet bilgisi, devlet olma bilgisi” anlamındadır. (II)Ahmet Yesevi tarafından yazılan bu eser, elimizdeki en eski İslami eserlerdendir. Kitap insanların dünyada ve ahirette mutlu olabilmeleri için tutulacak yolları gösterir. Bu yönüyle bu kitaba bir (III)”siyasetname” denebilir. Eser (IV)mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. (V)Aruz ölçüsüyle yazılan beyitler dışında, Türk şiirine has dörtlüklere de rastlamak mümkündür.
12.Yukarıdaki numaralanmış bölümlerden hangisi bir bilgi yanlışına neden olmuştur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
13.Aşağıdakilerden hangisi İslami Devir Türk Edebiyatının bilinen ikinci eseridir?
A) Divân-ı Hikmet B) Atabetü’l Hakayık
C) Nehcü’l Feradis D) Divânü Lügati’t-Türk
E) Kutadgu Bilig
14. Aşağıdakilerden hangisi 11. ve 12. yüzyıl Türk edebiyatının biçim özelliklerinden değildir?
A) Hece ölçüsüyle birlikte aruz ölçüsü de kullanılmıştır.
B) Az da olsa Türkçeye Arapça ve Farsça sözcük ve tam-lamalar girmeye başlamıştır.
C) Fars ve Arap edebiyatı örnek alınmıştır.
D) Edebiyatımıza yeni türler girmiştir.
E) İslam öncesi nazım biçimlerinden tamamen vazgeçilmiştir.
15.Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla Türkçe-Arapça yazılan, Türk dilinin ilk sözlüğü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muhakemetü’l Lügateyn B) Atabetü’l Hakayık
C) Divanü Lügati’t-Türk D) Divan-ı Hikmet
E) Oğuzname
16.İlk Türk mutasavvıf şairi, Hoca Ahmet Yesevî’nin söylediği şiirlerin genel adı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hikmet B) Münacat C) Nefes D) Deme E) İlâhî
17.Dîvânü Lügati’t -Türk hakkında aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Eserde sav, sagu, koşuk örnekleri vardır.
B) Eser, ansiklopedik bir sözlüktür.
C) Türklere Arapça öğretme amacı güdülmüştür.
D) Kitabın metni Türkçe, açıklamalar Arapçadır.
E) Sözcükleri örnekleyen şiirler, atasözleri kullanılmıştır.
18. Ahmet Yesevi’nin eğitici, öğretici, ahlaki ve dini özellikler gösteren eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nuhbetül Asar B) Atabetü’l Hakayık
C) Cami üt Tevarih D) Risaletün Nüshiyye
E) Divan-ı Hikmet
19. Aşağıdakilerden hangisinde Kutadgu Bilig’le ilgili bilgi yanlışlığı vardır?
A) İslam etkisinde yazılan ilk eserlerdendir.
B) Aruz vezni ile yazılmıştır.
C) Yusuf Has Hacip’in yapıtıdır.
D) Sadece dörtlükler halinde yazılmıştır.
E) Arapça ve Farsça sözcüklere az da olsa rastlanır.
I. Kutadgu Bilig, didaktik bir eserdir ve eserde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
II. Divanü Lugatit Türk, Arap yazarlar tarafından hazırlanmıştır.
III. Atabaetü’l Hakayık, Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
IV. Divan-ı Hikmet, Türkçenin kaside nazım şekliyle yazılmış ilk eseridir.
20. Numaralandırılmış cümlelerin hangi ikisinde verilen bilgiler yanlış verilmiştir?
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve IV. D) I. ve IV. E) II. ve III.
YANITLAR
| 1. | C | 11. | A |
| 2. | E | 12. | B |
| 3. | B | 13. | D |
| 4. | A | 14. | E |
| 5. | D | 15. | C |
| 6. | C | 16. | A |
| 7. | E | 17. | C |
| 8. | B | 18. | E |
| 9. | D | 19. | D |
| 10 | A | 20 | B |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
