Hasan Hüseyin KÖKEN Online Edebiyat Eğitim Sitesi
İlgili Makaleler
1. ‘Divan ü Lügati’t Türk’ için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Bir dilbilgisi kitabı olduğu
B) Türk lehçeleriyle ilgilenmediği
C) Zengin bir edebiyat antolojisi olduğu
D) Ulusal bilinçle yazıldığı
E) Birçok bilim dalını ilgilendiren bilgiler bulundurduğu
2. ‘Atabetü’l Hakayık’ı anlatan aşağıdaki özelliklerden hangisi doğru değildir?
A) Ölçü, heceyi andıran aruzun özel bir kalıbıdır.
B) Asıl konunun anlatıldığı bölümler ‘mani’ biçiminde uyaklanmıştır.
C) Beyit nazım birimiyle yazılmıştır
D)Girişi ‘kaside’ biçiminde uyaklanmıştır.
E) Sanatsal yönden sıradan bir eserdir.
3. Aşağıdakilerden hangisi ‘Kutadgu Bilig‘ için söylenemez?
A) Mesnevi biçiminde yazılmıştır.
B) Arapça, Farsça sözcükler ilk kez bu eserde görülür.
C) 58 başlık altında toplanmış 6425 beyittir.
D) Ölçü, hece ölçüsüdür.
E) Eserde, geleneksel Türk şiirinin özelliklerini yansıtan 173 dörtlük vardır.
“1072 yılında bitirilip dönemin Abbasi halifesine sunulmuştur. Türkçenin Arapça kadar zengin olduğunu kanıt-lamaya çalışır. 7500 Türkçe sözcüğe Arapça karşılık veren bir sözlüktür.”
4.Bu eser ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan’ü Lügatit Türk – Kaşgarlı Mahmut
B) Divan – ı Hikmet – Ahmet Yesevi
C) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
D) Hadikatü’s Süeda – Fuzuli
E) Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet
5. Aşağıdakilerden hangisi ‘Kutadgu Bilig‘in bir özelliği değildir?
A) Hükümdar, vezir, vezirin oğlu ve zahit (sofu) dört temsilciden başka ikinci dereceden insanlara da rastlanılır.
B) Dört kişi arasında geçen ‘diyaloglu’ bir sahne oyununa benzer.
C) Yöneten, yönetilenlerin görevleri belirtilir.
D) Dört kişilik konuşturularak ideal insan ve devletin nasıl olması gerektiği vurgulanır.
E) Hükümdarı övmek amacıyla yazılmıştır
6.Atabet’ül Hakayık ile ilgili aşağıda yer alan bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Din ve ahlak konuları didaktik bir şekilde işlenmiştir.
B) “Gerçeklerin Eşiği” anlamına gelen bu eser 12. yy.da Edip Ahmet tarafından yazılmıştır.
C) Eserde aruz ve hece ölçüsü birlikte kullanılmıştır.
D) Eserde 40 beyit, 101 dörtlük vardır.
E) Nazım biçimi kasidedir.
I. İslami esasları hikmetli bir biçimde halka öğretmek amacıyla yazılmış olan eserde, Yesevilik tarikatı ile ilgili bilgiler, cennet ve cennet betimlemeleri, peygamberimizin hayatı ve mucizeleri yer alır.
II. Eserde yalın ve sade bir dil kullanılmıştır.
III. Eser, sonraki yüzyıllarda edebiyatımızın önemli şahsiyetleri üzerinde önemli etkiler oluşturmuştur.
IV. Yunus Emre, Hacı Bayram Veli, Hacı Bektaşi Veli gibi zatların fikir kaynağı bu yapıttır.
7.Yukarıda sözü edilen yapıt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig
B) Divanü Lugati’t-Türk
C) Muhakemetü’l Lügateyn
D) Divanı Hikmet
E) Atabetü’l Hakayık
I. Eserde Oğuzların iç çekişmeleri ve Müslüman olmayan komşularıyla yaptıkları mücadeleler anlatlır.
II.Eser dil bakımından anlaşılır, oldukça sadedir.
III.Nazım ve nesir bir arada kullanılmıştır.
IV.Sıfatlara, halk söyleyişlerine ve aliterasyonlara sıkça yer verilmiştir.
8.Yukarıda özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A)Kutadgu Bilig B)Göktürk Yazıtları
C)Atabet’ül Hakayık D)Oğuz Kağan Destanı
E) Kitab-ı Dede Korkut
…..….; mutluluk bilgisi, devlet olma, devleti idare etme bilgisi anlamlarını taşımaktadır. ……. tarafından yazılmış Hükümdar Tabgaç Buğra Karahan’a sunulmuştur. Yapıt kültür tarihimizi aydınlatabilecek düşünceleri, toplumun değer yargılarını insanın evrensel boyuttaki sorunlarını ele alıp işlemektedir.
9.Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) İskendernâme – Ahmedi
B) Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
C) Divanü Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut
D) Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet
E) Kutadgu Bilig – Hoca Ahmet Yesevi
Ana dilim üzerinde düşünmeye koyuldum: Türkçenin derinliklerine dalınca gözlerime on sekiz bin âlemden daha yüksek bir âlem göründü. Bu âlemin süsler, bezekler içinde enginleşen göğü, dokuz gökten daha üstündü. Bu erdemler, yücelikler hazinesinin incileri, yıldızlardan daha parlaktı. Bu âlemin bahçesine daldım, gülleri güneşler gibiydi. Her yanında göz görmedik, el ayak değmedik neler neler vardı! Ama bu tılsımın yılanları pek korkunç, bu güllerin dikenleri pek yamandı. Bunları görünce düşündüm ve dedim ki:
Demek bizim Türk ozanları bu korkulu ve üzüntülü şeylerden çekindikleri için Türkçeyi bırakıp boşlamışlar ve böyle göçüp gitmişler!..
10.Yukarıdaki parçada hangi yazarın yapıtından alınmış olabilir?
A) Ahmet Yesevi
B) Yusuf Has Hacip
C) Kaşgarlı Mahmut
D) Edip Ahmet Yükneki
E) Ali Şir Nevai
11. Aşağıdakilerden hangisi “İslami Dönem Türk Edebiyatı“nın özelliklerinden biri değildir?
A) Bu dönemle milli ölçümüz olan hece ölçüsü yerini aruz ölçüsüne bırakmıştır.
B) Bu süreçte Farsça edebiyat dili, Arapça da bilim dili olarak önem kazanmıştır.
C) Bu dönemde sözlü eser sayısı hızla artmaya başlamıştır.
D) Nazım şekilleri olarak mesnevi ve gazel türleri ön plana çıkmıştır.
E) İslamiyet’in kabulünden sonra eserler hem Doğu lehçesi hem de Batı lehçesiyle oluşturulmuştur.
“Bu eserde şiirle nesir birlikte yer alır. Hadiseler destanî karakter taşır. Hayalle gerçek iç içedir, Türklerin eski yaşa-yışlarıyla sonradan dahil oldukları dine ait davranış ve anlayış şekilleri birlikte yer alır. Eser 15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.”
12.Yukarıda tanıtılan eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig B) Kitab-ı Dede Korkut
C) Manas Destanı D) Oğuz Kağan Destanı
E) Köroğlu Destanı
13. Aşağıdakilerden hangisi geçiş dönemi eserlerinden biri değildir?
A) Atabetü’l Hakayık
B) Divanı Hikmet
C) Kutadgu Bilig
D) Divanü Lugati’t-Türk
E) Mantıku’t–Tayr
14.Aşağıdakilerden hangisi Dede Korkut’un şahsiyetiyle ilgili değildir?
A)Hatip, şair, öğüt vericidir.
B)Oğuzlar arasında bir din elçisi olarak kabul edilir.
C)Her şeyi bilicidir, adsıza ad koyucudur.
D)Dede Korkut Hikayeleri’nin yazarıdır.
E)Her hikayenin ortak kişisidir.
17500 sözcüklük ansiklopedik bir sözlük olan eser, Türkçede hazırlanmış ilk sözlüktür. (I) Her bir maddeden sonra bazı Türkçe metinler örnek olarak yer almıştır. (II) Eser, ansiklopedik eser niteliğindedir. (III) Türkçenin ilk sözlüğü olması, eserin dil bilim açısından da önemli olduğunu gösterir. (IV) Türkçenin dil bilgisi kuralları ve şive özellikleri de eserde yer alır. (V)
15.Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde “Divanü Lugati’t-Türk” ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Esirgeyen ve koruyan Allah’ın adıyla,
Allah’ın devlet güneşini Türk burçlarından doğurmuş olduğunu ve Türklerin ülkesi üzerinde göklerin bütün dairelerini döndürmüş olduğunu gördüm. Allah, onlara Türk adını verdi ve yeryüzüne hâkim kıldı. Cihan imparatorları Türk ırkından çıktı. Dünya milletlerinin yuları Türklerin eline verildi. Türkler, Allah tarafından bütün kavimlere üstün kılındı…
16.Yukarıdaki metin geçiş dönemi eserlerinden hangisinin giriş kısmını oluşturur?
A) Divanü Lugati’t-Türk
B) Divanı Hikmet
C) Muhakemetü’l-Lügateyn
D) Atabetü’l Hakayık
E) Kutadgu Bilig
I.Mesnevi nazım şekliyle oluşturulmuştur.
II. Eser, ilk mesnevi örneği sayılır.
III. Didaktik (öğretici) tarzda ve Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
IV. Siyasetname türünün Türk edebiyatındaki ilk örneği sayılır.
17.Yukarıda sözü edilen geçiş dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Atabetü’l Hakayık B) Divanü Lugati’t-Türk
C) Mantıku’t–Tayr D) Divanı Hikmet
E) Kutadgu Bilig
18. Aşağıdaki eserlerden hangisi daha çok dini içeriğiyle ön plana çıkmaktadır?
A) Divanü Lugati’t-Türk B) Divanı Hikmet
C) Muhakemetü’l Lügateyn D) Şecere-i Türki
E) Babürname
“İki dilin karşılaştırılması” (I) anlamına gelen Muhakemetü’l Lügateyn, (II) 15. yüzyılda (III) Azeri şairi ve bilgini (IV) Ali Şir Nevai (V) tarafından yazılmıştır.
19. Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Türk dilinin bilinen ilk sözlüğüdür. Eser, 1072-1074 yılları arasında Kaşgarlı Mahmut tarafından Bağdat’ta yazılmış ve Abbasi halifesine takdim edilmiştir. Bir sözlük olarak hazırlanmasına rağmen Türk sosyolojisi, psikolojisi, tarihi, edebiyatı, gelenek ve görenekleriyle ilgili bilgiler veren önemli bir eserdir.
20.Yukarıda sözü edilen İslami Dönem Türk Edebiyatı eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divanı Hikmet B) Kutadgu Bilig
C) Divanü Lugati’t-Türk D) Muhakemetü’l Lügateyn
E) Atabetü’l Hakayık
21.Aşağıdakilerden hangisi destan geleneğinden halk öykücülüğüne geçiş döneminin ürünüdür?
A)Kutadgu Bilig B)Divan-ı Lûgat’it Türk
C)Kitab-ı Dede Korkut D)Şecere-i Türkî
E)Atabet’ül Hakayık
22. “Divan-ı Lugati’t-Türk” ile “Muhakemetü’l Lugateyn” eserlerinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aynı kişi tarafından yazılmış olmaları
B) Sözlü dönem ürünlerinden bahsetmeleri
C) Aruzun aynı ölçüsüyle yazılmış olmaları
D) Aynı dönemde yazılmaları
E) Türkçeyi ön plana çıkarıp başka dillere karşı savunmaları
Geçiş dönemi ürünü olan ve “Gerçeklerin eşiği” anlamına gelen eser, 12. yüzyılda Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. Bir ahlak ve öğüt kitabıdır. Tarihi kişiliği hakkında fazla bilgi bulunmayan Muhammed Dad İspehsalar Bey’e sunulmuştur. Eser, on dört bölümden oluşur. Eserin her bir bölümü farklı bir konuyu işler. Eser, ayet ve hadislere dayanarak iyilikten, ahlaktan, cömertlikten ve dindar olmanın faziletlerinden söz eder.
23. Yukarıda sözü edilen geçiş dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divanı Hikmet B) Atabetü’l Hakayık
C) Muhakemetü’l-Lügateyn D) Kutadgu Bilig
E) Divanü Lugati’t-Türk
Eserdeki şiirler dil, ölçü, şekil gibi dış unsurları bakımından halk şiirine yakındır. Sade bir Türkçeyle 7’li ve 12’li hece kalıplarıyla söylenen bu şiirler dörtlükler halindedir. Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır. Eserde Allah aşkına, peygamber sevgisine, ibadete, cennet ve cehenneme, Allah’tan başkasına duyulan sevginin gönülden çıkarılmasına dair birçok manzume sıralanmıştır. Dini düşüncedeki şiirlerin oluşmasına önemli katkıları olan eser, Yunus Emre dahil olmak üzere birçok şairi etkilemiştir. Eserin yazarı Türk dünyasının İslam diniyle tanışmasında ve dinin yayılmasında öncülük etmiştir.
24.Bu paragrafta sözü edilen eser ve yazar, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divan-ı Hikmet-Ahmet Yesevi
B) Muhakemetü’l Lügateyn-Ali Şir Nevai
C) Divan-ı Lügati’t Türk-Kaşgarlı Mahmut
D) Kutadgu Bilig-Yusuf Has Hacip
E) Atabetü’l Hakayık-Edip Ahmet
25.Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet etkisindeki ilk eserlerden biri değildir?
A) Divan-ı Lügati’t Türk B) Divan-ı Hikmet
C) Şecere-i Türki D) Kutadgu Bilig
E) Atabetü’l Hakayık
I. Türkçenin ilk antolojisidir.
II. Kaşgarlı Mahmut, bu eserini oluşturma aşamasında pek çok Türk boyunu gezerek derlemeler yapmıştır.
III. Eser, İslamiyet’ten Önceki Türk Edebiyatı’nın sav, sagu, koşuk örneklerini içermesi, edebiyatımızın kaynağını belirlemesi açısından da önemlidir.
26. Yukarıda sözü edilen geçiş dönemi eseri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divanı Hikmet B) Kutadgu Bilig
C) Muhakemetü’l-Lügateyn D) Atabetü’l Hakayık
E) Divanü Lugati’t-Türk
YANITLAR
| 1. | B | 14 | D |
| 2. | C | 15. | A |
| 3. | D | 16 | A |
| 4. | A | 17. | E |
| 5. | E | 18 | B |
| 6. | A | 19. | D |
| 7. | D | 20. | C |
| 8. | E | 21. | C |
| 9. | B | 22 | E |
| 10 | C | 23 | B |
| 11 | C | 24 | A |
| 12 | B | 25 | C |
| 13 | E | 26 | E |
* Kimi sorularda İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
